Спадчына Беларускай Літаратуры

Уводзіны

Творы беларускай літаратуры - бясцэнная спадчына, якая засталася беларускаму народу. Наш абавязак - захаваць яго, не забыць сваю гісторыю і культуру, памятаць, хто мы такія - беларусы. У Беларусі нарадзіліся, жылі і стваралі шэдэўры прозы і паэзіі сапраўдныя майстры сваёй справы. Яны самааддана працавалі многія гады дзеля таго, каб беларуская літаратура развівалася і здабыла такі выгляд, у якім мы яе зараз ведаем. Паэты і пісьменнікі ўнеслі вялікі ўклад у стварэнне і развіццё сучаснай беларускай мовы, ўзбагацілі яе лексіку і граматыку. Многія з твораў былі пераведзены на розныя мовы свету, аднак ацаніць іх сапраўдную прыгажосць можна толькі чытаючы іх у арыгінале.

Спадчына Беларускай Літаратуры

Ёсць усяго 8 беларускіх паэтаў, прызнаных нацыянальнымі. Гэта людзі, чыё імя ўвекавечана ў беларускай літаратуры на доўгія гады. Самымі вядомымі беларускімі паэтамі з'яўляюцца, безумоўна, Янка Купала і Якуб Колас. Яны ўнеслі вялікі ўклад у развіццё беларускай літаратурнай мовы, вывелі беларускую літаратуру на новы ўзровень. Галоўнымі тэмамі іх твораў былі характарыстыка беларускага народа, захапленне ім, прыгажосць роднай прыроды, барацьба за свабоду і незалежнасць. Творы гэтых паэтаў былі перакладзены на многія мовы свету. Янку Купалу і Якубу Коласу былі прысуджаны званні Народнага паэта Беларусі.

Янка Купала Якуб Колас

Яшчэ адзін вельмі знакаміты беларускі паэт - Пятрусь Броўка, вядомы не толькі дзякуючы сваім вершам, ліра-эпічным паэмам, прысвечаным Радзіме і людзям, якія жывуць тут, але і дзякуючы таму, што ён перакладаў творы вядомых замежных паэтаў і пісьменнікаў на беларускую мову.

Нацыянальны паэт Беларусі Аркадзь Куляшоў - вельмі шматбаковая асоба. На творчым шляху ён не абмежаваўся толькі заняткам паэзіяй. Таксама Аркадзь Куляшоў быў добра вядомы як перакладчык і сцэнарыст, ён шмат гадоў працаваў на кінастудыі "Беларусьфільм". Вельмі цікавы той факт, што талент будучага Народнага артыста Беларусі выявіўся дастаткова рана: свае першыя вершы Аркадзь Куляшоў напісаў яшчэ ў сем гадоў. Ва ўзросце 12 гадоў будучы паэт публікуе свае вершы ў газеце, а ўжо ва ўзросце 16 гадоў выпускае свой першы зборнік лірыкі - " Росквіт зямлі ". Самымі вядомымі творамі паэта з'яўляюцца: вершы "Бывай, абуджаная сэрцам, дарагая", прысвечаны першаму каханню паэта; паэма "Крыуда", якая апавядае пра лёс ветэранаў-інвалідаў Першай сусветнай вайны; цыкл вершаў "Маналог", прысвечаны яго сябрам, якія былі рэпрэсаванымі.

Як і Аркадзь Куляшоў, Максім Танк пачаў пісаць у даволі раннім узросце. У сваіх першых кнігах ён выступае спеваком барацьбы беларускага народа за нацыянальнае вызваленне. У пазнейшых творах творчасці Максіма Танка ўласцівая разнастайнасць, вялікая шырата тэм, над якімі ён разважае, на якія ён піша. У час Вялікай Айчыннай вайны паэт працаваў у франтавым друку, пасля заканчэння вайны быў рэдактарам гумарыстычнага часопіса "Вожык" на працягу 3 гадоў, пазней - галоўным рэдактарам беларускага літаратурнага часопіса "Полымя" на працягу 18 гадоў. Вядомыя творы: паэма "Нарач"; зборнікі вершаў "Журавинавы колер", "Пад мачтай".

Пятрусь Броўка Аркадзь Куляшоў Максім Танк

Пімен Панчанка, які таксама з'яўляецца выдатным паэтам савецкага часу, вершы пачаў пісаць у юнацтве. Пачынаў творчасць як лірык. Вядомасць як паэт набыў у гады Вялікай Айчыннай вайны. Знаходзячыся ў Іране, напісаў зборнік вершаў «Іранскі дзённік". Вершы ваенных гадоў ўвайшлі ў зборнікі "Дарога вайны", "Далёкія станцыі" і "Гарачыя вятры". Тэма вайны і трагедыі людзей падрабязна прадстаўлена на працягу ўсёй творчасці паэта. У пасляваенныя гады Пімен Панчанка ставіць на першы план у сваіх творах барацьбу за мір і інтэрнацыяналізм, ўслаўленне сацыялістычнага ладу, палётаў у космас. Выходзяць зборнікі: "За шчасце, за мір"; "Шырокі святло"; "Нью-ёркскай замалёўкі". Важнай вяхой у творчасці стаў выхад паэтычнага зборніка "Пры Сьвятло маланак", у якім дамінуюць філасофскія матывы. Зборнікі "снежань", "Крык сойкі" і "Вячэрні цягнік" прасякнуты разважаннямі пра актуальныя праблемы чалавецтва, любоўю да роднай зямлі. Актыўна займаўся перакладамі на беларускую мову твораў А. Міцкевіча, М. Л. Нагнибеды, Я. Райніса, Ф. Шылера. Грамадзянскімі матывамі прасякнута паэзія Панчанка першых гадоў незалежнасці Беларусі. У гэтыя гады выйшлі зборнікі "І вера, І вернасць, І вечнасць", "Прылучэнне", "Горкі жолуд", "Неспакой" і "Высокі берагах". Шырокі грамадскі рэзананс выклікала твор "паэма сораму І гневу". Ужо пасля смерці Панчанка выйшлі зборнікі яго паэзіі розных гадоў: "Зямля Ў мяне Адна" і "Жытнёвы звон". Пімен Панчанка з'яўляўся таксама аўтарам эсэ і ўспамінаў.

Ніл Гілевіч - выдатны беларускі паэт, перакладчык, літаратуразнаўца, фалькларыст, грамадскі дзеяч. Дэбютаваў як паэт у 1946 годзе, выдаў некалькі зборнікаў паэзіі, у тым ліку для дзяцей.

Займаўся перакладамі, пераважна з балгарскага, славенскага і сербахарвацкай моў.

Займаўся таксама даследаваннем беларускага народнага фальклору і літаратуразнаўствам. Напісаў 15 п'ес, але ні адна не была пастаўлена (за выключэннем радыёпастаноўкі паводле рамана "Родныя Дзеці").

Рыгор Барадулін - Народны паэт Беларусі, эсэіст, перакладчык. Стаў апошнім беларусам, якому надалі звання народнага паэта. Сярод іншых узнагарод: прэмія ім. Я. Купалы, ордэн Дружбы Народаў, ордэн "Знак Пашаны", латвійскі Ордэн Трох зорак і медаль Ф. Скарыны. Пачаў публікавацца ў 1953 годзе, першыя вершы былі надрукаваныя ў газеце "Чырвоная змена". Першы зборнік паэзіі "Месяц над стэпам" выйшаў у 1959 годзе. Усяго выйшла каля 70 зборнікаў паэзіі (сярод якіх ёсць зборнікі сатыры і гумару, а таксама вершы для дзяцей), крытычных артыкулаў, эсэ, перакладаў. Двойчы выдаваліся кнігі выбраных вершаў паэта. Выйшла 4 збору твораў Барадуліна. У 2006 годзе кандыдатура паэта трапіла ў спіс намінантаў на Нобелеўскую прэмію па літаратуры.

Барадуліну належыць і значная колькасць вершаваных перакладаў на беларускую мову - у тым ліку "Слова пра паход Ігараў", кніг Федэрыка Гарсія Лоркі, твораў Шэкспіра, Байрана, Неруды, Міцкевіча, Ясеніна і інш.

Пімен Панчанка Ніл Гілевіч Рыгор Барадулін

Як мы бачым, нацыянальныя паэты Беларусі ўнеслі неацэнны ўклад у развіццё беларускай літаратуры. Аднак не толькі паэты Беларусі дабіваліся таго, каб творы беларускай літаратуры прымаліся і цаніліся і на Радзіме, і за яе межамі. Многія беларускія пісьменнікі таксама працавалі над развіццём беларускай літаратуры з поўнай самааддачай. Яны шчыра жадалі, каб творы беларускай літаратуры не засталіся незаўважанымі, каб яны дастаўлялі задавальненне чытачу падчас чытання, і людзі лепш ведалі б гісторыю сваёй краіны менавіта дзякуючы літаратуры, у дадзеным выпадку - гістарычнай.

Пры падрыхтоўцы да дадзенай навуковай працы мы правялі невялікае літаратурнае даследаванне сярод 10-х и11-х класаў для таго, каб высветліць, якія менавіта аўтары і творы беларускай літаратуры ў цяперашні час найбольш чытаюцца сярод моладзі.

На першым месцы па папулярнасці знаходзіцца Васіль Быкаў. Гэты пісьменнік набраў больш за ўсё галасоў. І напэўна, гэта не дзіўна. Бо яго творы, прысвечаныя страшнаму і цяжкаму ваеннаму часу, наўрад ці пакінуць каго-то абыякавым. Па-сапраўднаму жорсткія, але праўдзівыя, гэтыя гісторыі захоўваюцца ў памяці людзей надоўга. Быкаў сам быў удзельнікам Вялікай Айчыннай вайны, і напэўна, таму сумеў так дакладна распавесці пра ўсе яе жахі.

Гонар, сумленне, чалавечую годнасць, вернасць свайму абавязку - менавіта гэтыя праблемы закранаюцца пісьменнікам. Але ўсё-ткі галоўнай тэмай творчасці Быкава застаецца, безумоўна, тэма гераізму. Прычым пісьменніка цікавіць не столькі яго вонкавая праява, колькі тое, якім шляхам чалавек прыходзіць да подзвігу, да самаахвяравання, чаму, у імя чаго здзяйсняе гераічны ўчынак.

Характэрнай асаблівасцю ваенных аповесцяў Быкава з'яўляецца тое, што ў цэнтры выявы аказваецца чалавек у экстрэмальнай сітуацыі, і становішча такое, што герой павінен неадкладна зрабіць выбар: гераічная смерць або ганебная жыццё здрадніка. Творы В. Быкава пра Вялікую Айчынную вайну раскрываюць нам увесь жах гэтага грознага і трагічнай падзеі, прымушаюць зразумець, якой цаной была заваявана перамога. Яны вучаць дабру, чалавечнасьці, справядлівасці.

Быкаў сам перакладае свае творы на рускую мову, яго творы сталі вельмі істотнай часткай і рускай літаратуры, рускага літаратурнага працэсу. У гады, калі Быкаў жыў за мяжой, ён напісаў аповесць «Волчья яма», прысвечаную наступстваў чарнобыльскай катастрофы. Пісьменнік быў удастоены звання Народнага пісьменніка Беларусі. Самыя вядомыя творы: "Сотнікаў"; "Альпійская балада"; "Дажыць да світання"; "Жураўліны крык"; "Знак бяды"; "Аблава"; "Пайсці і не вярнуцца".

Янка Купала і Якуб Колас занялі другое месца ў спісе самых вядомых пісьменнікаў. Мы ведаем, што яны не толькі таленавітыя паэты, але і выдатныя пісьменнікі, якія могуць апісаць сапраўдную жыццё беларускіх людзей.

Наступны ў нашым апытанні - пісьменнік Уладзімір Караткевіч, класік беларускай літаратуры. З'яўляецца адной з найбольш яркіх фігур у беларускай літаратуры XX стагоддзя. Важна адзначыць, што ён стаў першым беларускім пісьменнікам, які звярнуўся да жанру гістарычнага дэтэктыва.

Творчасць Уладзіміра Караткевіча адрозніваецца рамантычнай накіраванасцю, высокай мастацкай культурай, патрыятычным пафасам і гуманістычным гучаннем. Пісьменнік істотна узбагаціў беларускую літаратуру ў тэматыцы і жанрах, напоўніў яе інтэлектуальным і філасофскім зместам. Найбольш вядомыя такія творы аўтара, як аповесці "Дзікае паляванне караля Стаха», «Сівая легенда», раманы «Каласы пад сярпом тваім», «Хрыстос прызямліўся ў Гародні", "Чорны замак Альшанскі», эсэ "Зямля пад белымі крыламі». Важна адзначыць, што Уладзімір Караткевіч стаў першым беларускім пісьменнікам, які звярнуўся да жанру гістарычнага дэтэктыва.

Паводле слоў беларускага літаратурнага крытыка і літаратуразнаўца А. Л. Вераб'я, Уладзімір Караткевіч для Беларусі выканаў такую ​​ж гістарычную місію, што і Вальтэр Скот у Англіі, Генрык Сянкевіч ў Польшчы, Алоіс Йирасек ў Чэхіі. Сваёй творчасцю, які выражаны рамантычнай Окрылённый, высокай мастацкай культурай, патрыятычным пафасам, і гуманістычным гучаннем, пісьменнік многае зрабіў для абуджэння нацыянальнай свядомасці беларусаў.

Казкам Караткевіча належаць натуральнасць гучання, займальны сюжэт, багацце фантазіі і пазнавальнасць. У іх арганічна пераплятаюцца фальклор і фантастычнасць, таямнічасць і рэальнасць. Яму ўдалося абнавіць казачныя сюжэты, паэтычна і ўзнёсла перадаць народную мараль і этыку, закрануць філасофскія праблемы. І фінал у яго казках часцей за ўсё шчаслівы. Ён апынуўся адным з найбольш таленавітых і самабытных прадстаўнікоў таго пакалення беларускіх пісьменнікаў, які прыйшоў у літаратуру ў сярэдзіне дваццатага стагоддзя.

Іван Мележ - беларускі празаік, драматург, публіцыст. Народны пісьменнік Беларусі. Лаўрэат Літаратурнай прэміі імя. Я. Коласа.

Дэбютаваў у 1939 году вершамі. Пяршаі апавяданне на беларускай мове «Сустрэчы Ў шпіталі" (1944). Адно з ранніх апавяданняў - «У завіруху» - высокая ацаніў Кузьма Чорны. У 1946 Яно дало назв зборніку. Аповесць «Гарачы Жнівень» пра цяжкасці аднаўленчага перыяду. Выдаў зборнікі Аповесць І апавяданняў «Гарачы Жнівень», «Заўсёды наперадзе», «Блізкае І далёкае», «У гарах дажджы», «Што ён за Чалавек» (Апавяданні, Аповесці, нарысы).

Першы раман «Мінскі напрамак» (1952). У 1960-70-я г. гэты твор перапрацаваны І стаў вялікія шматпланавым І маштабным па ахопе падзей, багато на сапраўдныя народныя характары, Праз якія паказана героіка І трагедыя Вайну.

Іван Мележ - аўтар цыкла раманаў «Палеская хроніка»: «Людзі на балоце» (1962), «Подых Навальніцы» (1966) і «Завеі, снежань" (1976). Раман «Людзі на балоце» ён пачаў як твор лірычны І называў Яго «лірычным Раманам», а наступныя рама трылогіі ствараў ужо як трагедыйныя Рамана-даследаванні. У ІХ выявілася грамадзянская смеласць І ідэйна-Мастацкая маштабнасць у асэнсаванні складаных абставін калектывізацыі на Палессі, жыцця Беларусі 1920-30-х г., праўдзівасць І Шчырасць аўтара Ў спалучэнні з Яго высокай прафесійнай культурай, Глыбокім І тонкім псіхалагізмам, разуменьнем душы беларускага селяніна. Непаўторная Мастацкая канцэпцыя тагачаснага жыцця народа, Вялікі ідэйны ЗМЕСТ данесены Праз дасканалую Мастацкую форму І адметныя Вобразы. «Палеская хроніка» - Глыбокае філасофска-Мастацкай асэнсаванне жыцця беларускага народа на Вельмі важным гістарычным этапе, Яна стала нацыянальнай эпапеяй.

Напісаў п'есы «Пакуль вы Маладыя», «Дні Нашага нараджэння», аднаактоўку «Хто Прыйшоў уночы». Па Раманам «Людзі на балоце» І «Подых Навальніцы» створаны спектакль. Іван Мележ - Лаўрэат Літаратурнай прэміі імя Якуба Коласа (1962) за раман «Людзі на балоце», Ленінскай прэміі (1972) за раман «Людзі на балоце» І «Подых Навальніцы», Дзяржаўнай прэміі БССР (1976) за кнігу крытычных нарысаў, артыкулаў «Жыццёвыя клопат» (пасмяротна).

Іван Мележ выдаў кнігу літаратурна-крытычных артыкулаў, эсэ, Інтэрв'ю І публіцыстыкі «Жыццёвыя клопат, пазней выйшла« Першая Кніга »(Дзённікі, запісы ваенных гадоў).

Святлана Алексіевіч - савецкая і беларуская пісьменніца, журналістка, сцэнарыст дакументальных фільмаў. Піша на рускай мове. Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры 2015 года.

Найбольшую вядомасць атрымалі яе кнігі ў жанры мастацка-дакументальнай прозы «У вайны не жаночы твар», «Цынкавыя хлопчыкі», «Чарнобыльская малітва», «Час сэканд-хэнд». Творы Алексіевіч прысвечаны жыццю позняга СССР і постсавецкай эпохі, прасякнуты пачуццямі спагады і гуманізму. Першая апублікаваная кніга Алексіевіч «У вайны не жаночы твар» была напісана ў 1983 годзе. Гэтая дакументальная аповесць, заснаваная на запісах апавяданняў жанчын, якія ўдзельнічалі ў Вялікай Айчыннай вайне. Па кнізе было пастаўлена мноства спектакляў.

Другая кніга пісьменніцы, «Апошнія сведкі: кніга недзіцячых апавяданняў" заснавана на ўспамінах аб Вялікай айчыннай вайне тых, хто перажыў яе ў дзіцячым узросце. Трэцяя кніга, «Цынкавыя хлопчыкі» (1989) распавядае пра Афганскай вайне словамі маці, якія страцілі ў гэтай вайне сваіх сыноў .. У 1997 годзе апублікаваная «Чарнобыльская малітва», кніга, напісаная на аснове гутарак са сведкамі Чарнобыльскай катастрофы. У 2013 годзе выходзіць кніга «Час сэканд хэнд», у якой Алексіевіч разглядае праблему ўплыву гісторыі краіны на свядомасць яе грамадзян, у прыватнасці фарміраванне феномену «савецкага чалавека» ..Кнігі Святланы Алексіевіч перакладзеныя на ангельскую, французскую, нямецкую, шведскую, польскі, кітайскі, нарвежская і іншыя мовы.

Да 2015 года Алексіевіч стала лаўрэатам мноства замежных літаратурных прэмій і ўзнагарод. Сярод іх - прэмія Рэмарка (2001), Нацыянальная прэмія крытыкі (ЗША, 2006), прыз чытацкіх сімпатый па выніках чытацкага галасавання прэміі «Вялікая кніга» за кнігу «Час сэканд хэнд», а таксама прэмія «За мужнасць і годнасць у літаратуры», «За высакароднасць у літаратуры», прэмія «Трыюмф» і інш.

Кандрат Крапіва - беларускі пісьменнік, паэт, сатырык, драматург, перакладчык, грамадскі дзеяч, літаратуразнавец.

Народны пісьменнік Беларусі. Герой Сацыялістычнай Працы. З 1940 - член-карэспандэнт, а в е 1950 - акадэмік АН БССР. Доктар філалагічных наук.

Яго Першы друкаваны твор - фельетон у вяршыць «Жылі-былі», Быў апублікаваны Ў газеце «Красноармейская правда» ў 1922 Годзю. Першы твор Крапівы на беларускай мове - сатырычны вяршыць «Сваты» - з'явіўся Ў газеце «Савецкая Беларусь» у 1922 годзе.

Неўзабаве ён становіцца Майстроў камедыйнага жанру, Яго п'еса «Хто смяецца апошнім» І «Спяваюць жаўрукі» ідуць па ўсёй краіне, па ІХ здымаюцца кінафільмы. На Працяг ўсяго свайго творчага жыцця Кандрат Крапіва, шчодры адзначаны шматлікімі ўзнагародамі, званнямі І прэміямі, Будзе Яшчэ не раз, адрываючыся пекла «высокіх» акадэмічных спраў І грамадскіх заняткаў, вяртацца ды жанру сваёй Маладосці - байкі.

Байкі, як І сатырычныя вершы, з'яўляюцца пад уражаннем нейкіх фактаў, падзей, канкрэтных прычын. Частая Яны І паміраюць разам з тым гадзінам, у якім нарадзіліся. Лепшыя байкі Кандрата Крапівы перажылі свой гадзіну.

У ранні перыяд сваёй Літаратурнай творчасці Крапіва паспяхова працаваў І Ў галіне Літаратурнай прозы. У гэтым кірунку Яго асноўным жанрам стаў сатырычны аповед.

У пачатку 1930-х гадоў Кандрат Крапіва звярнуўся ды драматургіі. Пяршыла Драматычная тварыць пісьменніка была псіхалагічная драма «Канец дружбы», у якой падымаліся складаныя маральна-этычныя Праблемы.

А Нават у сталі узросце ня пераставаў тварыць, апошні твор - меладрама «На вастрыі» - была напісана ва ўзросце 86 гадоў у 1982 Годзю.

У Прадмова ды апошняй прыжыццёвай кнігі Кандрата Крапівы «Калючы строй», якаючы выйшла Ў 1989 Годзю Ў выдавецтве «Мастацкая літаратура», вядомы беларускі пісьменнік І літаратуразнаўца Іван Навуменка пісаў: "Калі б Кандрат Крапіва А Нават ня напісаў сваіх драм І сатырычных камедь, Рамана« Мядзведзічы », то аднымі Толькі сваімі байкамі, сатырычнымі вершамі ён заняў бы адно з пяршыла месцаў у беларускай літаратуры". І крыху ніжэй растлумачыў: «гэтя такі згустак вострага Народнага розуму, варожага смеху, абсмейвання зла І зацвярджэння дабра, якіх ды Крапівы не ведала беларуская літаратура".

Творы Кандрата Крапівы перакладзены на многія мовы свету. Сам пісьменнік шырока вядомы як перакладчык рускай І замежнай класікі.

Ён пераклаў на беларускую мову асобныя Працы К. Маркса, Фрыдрыха Энгельса, Уладзіміра Леніна, творы Уільяма Шэкспіра, Дзяніса Фанвізіна, Івана Крылова, А. С. Пушкіна, Мікалая Гогаля, Аляксандра Астроўскага, Антона Чэхава, Уладзіміра Маякоўскага, Аляксандра Твардоўскага, Тараса Шаўчэнка І іншых.

Аўтар літаратуразнаўчых І крытычных артыкулаў, лінгвістычных Праца, Адзін з навуковых рэдактараў (з Я.Коласа І П.Глебкам) ​​«Руска-беларускага слоўніка» (1953), навуковы рэдактар ​​«Беларуска-рускага слоўніка», «Тлумачальнага слоўніка беларускай мовы» Ў 5 тамах І інш. Выбітны знаўца беларускай мовы, Крапіва ўзначальваў Тэрміналагічную камісію Беларускай Савецкай энцыклапедыі, непасрэдна займаўся распрацоўкай тэрміналогіі Ў варожасці галінах навукі.

Народны пісьменнік БССР (1956) .. Тройчы лаўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР: у 1941 за п'еса «Хто смяецца апошнім», у 1951 за п'еса «Пяюць жаваранкі», у 1971 - за комплекс праця у галіне беларускай лінгвагеаграфіі. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР імя Янкі Купалы (1974) за п'еса «Брама неўміручасці».

Васіль Быкаў Уладзімір Караткевіч Іван Мележ

Святлана Алексіевіч Кандрат Крапіва

У ходзе даследавання мы даведаліся не толькі пра тое, якія пісьменнікі найбольш вядомыя цяперашняму пакаленню, але і пра тое, якія творы самыя чытаныя сярод маладых людзей, якія ўраджваюць, магчыма захапляюць і надоўга застаюцца ў памяці. Калі творы будуць агучаны, вы сумееце зразумець, якія тэмы хвалююць маладых чытачоў у цяперашні час.

Аповесць " У вайны не жаночае аблічча" была напісана ў 1983 годзе беларускай пісьменніцай Святланай Алексіевіч. Аповесць уяўляе сабой зборнік апавяданняў жанчын, якія ўдзельнічалі ў Вялікай Айчыннай вайне. Вайна - гэта заўсёды вялікая гора для ўсіх людзей. Яна прыносіць велізарную колькасць страт, ахвяр, пакут. Дзякуючы тэме ваеннага часу была напісана велізарная колькасць выдатных твораў, у якіх апісваецца жыццё і барацьба нашага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны з нямецкімі захопнікамі. Аднак усе нашы ўяўленні аб вайне звязаны з вобразам мужчыны-салдата. Гэта і зразумела: ваявалі ў асноўным прадстаўнікі моцнага полу - мужчыны. Звычайна забываюць згадаць пра жанчын, пра тое, што і яны вельмі шмат зрабілі для перамогі. У гады Вялікай Айчыннай вайны жанчыны не толькі ратавалі і перавязвалі параненых, але і стралялі, падрывалі масты, хадзілі ў разведку, лёталі на самалётах. Вось пра гэтыя жанчынах-салдатах і ідзе гаворка ў аповесці Святланы Алексіевіч " У вайны не жаночае аблічча". Тут сабраны ўспаміны многіх жанчын-франтавікоў, у якіх яны апавядаюць пра свой лёс, пра тое, як склаўся іх жыццё ў тыя страшныя гады, і пра ўсё, што яны бачылі на фронце. Але гэты твор не пра славутых снайпераў, лётчыцы, танкістах, а аб "звычайных ваенных дзяўчынах", як яны самі сябе называюць. Сабраныя разам, апавяданні гэтых жанчын малююць аблічча вайны, у якой зусім не жаночы твар.

"Усё, што мы ведаем пра жанчыну, лепш за ўсё ўмяшчаецца ў слова" міласэрнасць ". Ёсць і іншыя словы - сястра, жонка, сябар і самае высокае - маці ... Жанчына дае жыццё, жанчына засцерагае жыццё. Жанчына і жыццё - сінонімы "- так пачынаецца кніга С. Алексіевіч. Так, у нашым уяўленні жанчына - гэта далікатнае, крохкае, бяскрыўднае істота, якое само мае патрэбу ў абароне. Але ў тыя жудасныя ваенныя гады жанчыне давялося стаць салдатам, ісці абараняць Радзіму, каб зберагчы жыццё будучым пакаленням.

Кожны раз, калі пагроза навісала над Радзімай, жанчына ўставала на яе абарону. Калі ўспомніць нашу гісторыю, то можна знайсці мноства прыкладаў, якія пацвярджаюць гэтую ісціну. Ва ўсе часы жанчына не толькі правяла на бітву мужа, сына, брата, гаравала, чакала іх, але ў цяжкі час сама станавілася побач з імі. У гады Вялікай Айчыннай вайны жанчына страляла, забіваючы ворага, які абрынуўся з нябачанай жорсткасцю на яе дом, яе дзяцей, сваякоў і блізкіх.

Канешне, вайна - гэта не жаночая справа, але гэтыя "звычайныя дзяўчыны" былі патрэбныя на фронце. Яны былі гатовыя да подзвігу, але яны не ведалі, што такое - армія і што такое - вайна. Прайшоўшы шасцімесячныя, а то часам і трохмесячныя курсы, яны ўжо мелі пасведчанні медсясцёр, залічваліся сапёрамі, лётчыцы. У іх ужо былі ваенныя білеты, але салдатамі яны яшчэ не былі. І пра вайну, і пра фронце ў іх былі толькі кніжныя ўяўленні. Таму ім было цяжка на фронце, асабліва ў першыя дні, тыдні, месяцы. Цяжка было прызвычаіцца да пастаянным бамбёжкам, стрэлаў, забітым і параненым. Вельмі нялёгка давалася ім салдацкая навука. Але яны з усім справіліся, дзяўчаты сталі выдатнымі салдатамі. Шмат у чым дзякуючы іх падтрымцы, іх адвагі і смеласці мы змаглі перамагчы ў гэтай вайне. Дзяўчаты прайшлі праз усе цяжкасці і выпрабаванні, каб выратаваць сваю Радзіму і абараніць жыццё будучага пакалення.

Раман "Людзі на балоце" быў напісаны беларускім пісьменнікам Іванам Мележа ў 1962 годзе. Ён апавядае аб звычайнай вёсцы, якая знаходзіцца на Палессі і аб усталяванні там савецкай улады. Наогул, першым да палескай тэме звярнуўся Якуб Колас у трылогіі "На ростанях". Наватарства Івана Мележа заключаецца ў тым, што ён паказвае знутры жыццё палешукоў. Пры апісанні жыцця людзей пісьменнік закранае тэму таго, як выглядае палеская вёска 20-х гадоў, абрады жыхароў. Таксама асаблівае месца займае фарміраванне прыродай характару герояў. Яны паказаны аўтарам як даволі замкнёныя, маўклівыя, "забітыя" людзі. Іван Мележ тлумачыць, што іх характар ​​вельмі падобны з ​​прыродай Палесся. Аддзеленая ад знешняга свету, адчужэння, вакол панурыя балоты. Але галоўная праблема, якая падымаецца ў рамане, - праблема выбару. Кожны з галоўных герояў дадзенага рамана ў пэўны момант свайго жыцця быў пастаўлены перад выбарам, які ў значнай ступені паўплываў на яго лёс. За адным выбар: каханне ці зямля, за іншым - каханне ці бацька, за трэцім - маёмасць або ўлада. Хтосьці робіць выбар сам, за іншага гэты выбар робіць гонар, крыўда, якая ўзнікла ў пэўны момант, а за трэцяга - моцнае уласніцкае пачуццё. Ад зробленага выбару залежыць лёс кожнага з герояў рамана.

Апавяданне «Жураўліны крык" апавядае аб пачатку Айчыннай Вайны. Гэта вельмі складаная і цяжкая тэма. Быкаў апісаў вайну такой, якой яна была - у пакутах і крыві. Ён пісаў пра людзей, якія ва ўмовах гэтай вайны вялі сябе па-рознаму, выяўляючы і баязлівасць, і гераізм. Франтавой эпізод - бой на чыгуначным пераездзе - гэта яркае ўяўленне патрыятызму савецкіх салдат, якія ў вырашальны момант ўзялі на сябе адказнасць за лёс Радзімы.

Пяцёра нашых салдат на чале са старшыной Карпенка павінны перакрыць чыгунны пераезд і трымаць яго суткі, каб прыкрыць адступленне батальёна. Шасцёра супраць вельмі добра падрыхтаванай і ўзброенай фашысцкай арміі. У тых нясцерпна цяжкіх, трагічных умовах пры многасьці залежыць ад сілы духу, ад мужнасці і трываласці салдата. Галоўныя героі гэтага твора - сумленныя, справядлівыя, мужныя людзі, якія змагаюцца на фронце, гатовыя аддаць жыццё за сваю Радзіму, за агульную справу - дамагчыся перамогі. Людзі моцнага характару, здольныя на самаахвяраванне - Карпенка і Свіст. На гэтых людзей заўсёды можна пакласціся: яны не падвядуць. Оны устойліва і мужна пераносяць ўсе нягоды вайны, яе нечалавечыя выпрабаванні і ў той жа час застаюцца звычайнымі людзьмі з натуральнымі, простымі марамі пра канец вайны, пра здароўе, пра жыццё.

Віцька Свіст - "белабрысы, расшпілены на ўсе кручкі і гузікі, жулікаваты з выгляду хлопец", аптыміст і гаварун. Быкаў звярнуў увагу на тое, што не кожны чалавек здольны на геройства, але кожны павінен і можа адказваць за здзяйсняныя ўчынкі. "Дурны я чалавек ... вось. Шалёны, безгаловы ... Наогул абармот. Толькі цяпер зразумеў гэта", - так гаварыў пра сябе Свіст. Але не такі ўжо легкадумны і просты Віцька Свіст, як здаецца спачатку. Ён ведае пачуццё адказнасці за свае ўчынкі. Развітаўшыся са сваім мінулым, ён не хоча, каб пра яго і далей думалі кепска, і ідзе на фронт добраахвотнікам. Ня трывога за лёс Радзімы падказала рашэнне пайсці не фронт, а хутчэй сябелюбнасць. І толькі на фронце, пад уплывам перажытага і ўбачанага, Свіст пачынае разумець глыбіню народнага гора, тыя падзеі, што скалынулі краіну. Свіст самалюбівы, але не эгаістычны, ён не ўстанаўлівае сябе вышэй за іншых. Наадварот, ён лічыць сябе роўным з усімі. У адрозненне ад, здавалася, чысценькія Авсеева, які апынуўся нікчэмным баязліўцам, Свіст гіне мужна, па-салдацку - у паядынку з варожым танкам.

Галоўных герояў аўтар паказаў як сапраўдных людзей. Салдаты гінуць проста і без шкадавання, сумленна і да канца выконваюць свой абавязак. Свіст дастаткова паслядоўны і тут, у апошніх хвілінах жыцця. Оны, гэтыя героі, адрозніваюцца характарамі, жыццём і іншым, але падобныя сваёй гатоўнасцю змагацца да канца і тым, што якім бы дарагім не была іх ўласнае жыццё, Радзіма і чалавецтва шмат важней.

На ростанях — эпічная трылогія класіка беларускай літаратуры Я. Коласа, адзін з першых беларускіх раманаў, які меў вялікае значэнне для развіцця жанру рамана ў беларускай літаратуры. Складаецца з трох частак: «У палескай глушы», «У глыбі Палесся» і «На ростанях».

Трылогія займае выключнае месца ў творчасці пісьменніка Якуба Коласа, ён працаваў над яе тэкстам літаральна ўсё сваё творчае жыццё. Пачатак напісання першай кнігі адносяць да 1921-22 гадоў, а асобным выданнем увесь твор выйшаў толькі ў 1955 годзе.

Падыход да тэмы, трактоўка вобраза галоўнага героя вызначаліся навізной: Якуб Колас абраў жанравую форму сацыяльна-псіхалагічнай аповесці з шырокім выкарыстаннем аўтабіяграфічнага матэрыялу.

Галоўным матывам трылогіі для Я. Коласа стала імкненне паказаць значэнне ролі інтэлігенцыі ў працэсе асэнсавання беларусамі свайго месца ў свеце, сваёй нацыянальнай самасвядомасці.

Асноўным пытаннем, якое ставіць перад сабою галоўны герой з'яўляецца фраза «Для чаго чалавек жыве на зямлі?». У адказе на яго светапогляд Лабановіча змяняецца ад пазіцый забеспячэння ўласнага камфорту і дабрабыту сваёй сям'і праз ланцужок «я→сям'я→бліжэйшае асяроддзе→радзіма→увесь народ» да высновы, што чалавек мае маральны абавязак не толькі сумленна працаваць на сваім месцы, але таксама павінен памятаць пра больш агульныя і далёкія мэты на карысць усяго грамадства.

Трылогія ўздымае пытанні класавых адносін у беларускіх вёсках, праблему непісьменнасці сялян тых часоў, адносіны між людзьмі і г. д. Аўтар паказвае рознакаляровую палітку грамадскага і палітычнага жыцця на фоне маляўнічых краявідаў і прыродных сцэн. Але прырода выступае ў Я. Коласа не толькі фонам, яна актыўны герой яго рамана. Аўтар праводзіць паралелі паміж станам прыроды і станам грамадства. Трылогія была перакладзена на многія мовы свету.

Заключэнне

Такім чынам, класічныя творы беларускай літаратуры не забываюцца нашым народам, не губляюць сваёй папулярнасці з кожным наступным пакаленнем. Але, тым не менш, ёсць творы, якія з гадамі страцілі сваю актуальнасць і ў сучасным свеце не могуць быць зразуметыя чытачамі. Ім на змену прыходзяць іншыя, больш новыя, з развагамі аб сучаснай рэальнасці. Але нягледзячы на ​​тое, што з часам адны аўтары і творы страчваюць папулярнасць, а іншыя набываюць, літаратурныя творы ніколі не перастаюць фармаваць светапогляд людзей, культуру, духоўнае развіццё грамадства. Мы аналізуем ўчынкі таго ці іншага героя, разважаем над яго памылкамі, няўдачамі або поспехамі. І кожны з нас вырашае сам: які ўчынак прымальны для яго, а які зусім неймаверны. І будуем сваё жыццё ў адпаведнасці з уласнымі ўстаноўкамі.