Құрылыс – монтаж ұйымдарының міндеттері

2.5.2. Құрылыс – монтаж ұйымдарының міндеттері

Құрастыру жұмыстарының өндірісі

Жалпы мағлұматтар

Бір қабатты үймереттер белгілі технологиялық ретімен салынады, ол көлемді-жүйелеу, орнатылатын құрылымдар шешімдеріне, цехтарды пайдалануға беру кезектілігіне, қойылған талаптарына және технологиялық жабдықтарды ертерек мезгілде орнатуды қамтамасыздандыруға байланысты құрастыру жұмысын (өндірісін) жобалағанды айқындалады.

Осыған орай технологиялық жабдықтарды орнату негізінде үш үлгі бойынша ұйымдастырылукы мүмкін:

- үймереттер әлде ғимараттардың жерүсті құрылыстары салынбаған кезде;

- құрылыс-құрастыру жұмыстарымен бірге қатарластырады. Мұндай жағдайда кешенді көтергіш-тасымал құралдары өзара байланысты бағдарлама арқылы, барынша толық екі жаққа бірдей пайдалануға болады;

- үймереттер әлде ғимараттар толық біткен соң арнайы құрастыру механизмі мен құрал-саймандар қолдана отырып, барлық жабдықтарды жинастыру және орнату.

Бір қабатты құрастырмалы өндіріс ғимараттарының құралымдарын құрастыру мамандандырылған тасқын арқылы жүргізіледі де, әрқайсысына тасымалдау, жинақ машина құрамы және лайықты құрастыру жабдықтары беріледі.

Учаскелердің мөлшері есеппен белгіленген олардың әрқайсысының жұмыс көлемі және еңбек сыйымдылығы шамамен бірдей болуы қажет және құрастыру учаскесі ретінде ғимараттардың сызба-нобайындағы ең кіші бөлігі белгіленеді, ол учаске құрылымдарды қажетті технологиялық үздіксіз құрастыруды, қауіпсіздік талабына сай еңбекті ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.

Ғимараттардың жерүсті қатарын салуда құрастырмалы темір-бетон әлде болат құралымдарын құрастыру жетекші процестерге жатады.

Құрастыру жұмысын нәтижелі жүзеге асыру жолдарының бірі – оны басқа құрылыс процестерімен (шатыр жабу, тазалық-техникалық және электр жинақтау жұмыстары, технологиялық жабдықтарды жинақтау, еден салу, әрлеу жұмыстары және т.б.) бірге тасқынды әдіспен жүргізу.

Бір қабатты өнеркәсіп үймереттердің ұстындары, арқалықтары, фермалары, жамылғы тақталары және сыртқы қабырға панельдері негізінде жекеленіп жүзеге асырылады (жеке, бір-бірлеп). Терезелер, күнтартқыштар, кранасты арқалықтар іріленген блоктармен (блокты құрастыру) құрастырылады. Одан басқа құралымдық бөлшектер жазық және кеңістік блоктармен құрастырылады, сонда олар сенімді жинақтық беріктікке ие болады.

Қазіргі құрылыстың дамуында бөлшектерді блоктау прогрестік әдістердің бірі болып саналуды. Бір қабатты өнеркәсіп құрылысында іріленген блоктармен көтеріп құрастыру, тек қана металл салмақ көтеретін жамылғы құралымдарға ғана қолданылуда.

Кешенді (қатар қолданылған) әдісте барлық құралымдарды құрастыру, дәлдеу және бекіту бір тасқынмен үймереттердің бір не бірнеше шектес ұялы бөлігінде жүргізіледі, сонда мықты құрастыру тұрақтылығы құрылады. Бірақ бұл әдіс темір-бетон қаңқалы бір қабатты өнеркәсіп үймереттерді салғанда қолданылмайды, себебі ірге тастың ойығы мен қаңқаның түйіскен жеріндегі бетон белгіленген (70%) беріктігіне жетпей (ол 3-4 күнде жетеді), қаңқаның үстіңгі құралымдарын орнатуға болмайды. Осыған орай әр түрлі құрастырмалы темір-бетон құралымдар салмақтарының айырмашылықтарына қарай бір кранмен құрастыруға да мүмкіншілік болмайды.

Көп қабатты өнеркәсіп үймереттердің құрама құралымдары кешенді әдіспен құрастырылады. Бірақ та кей бір жағдайларда құрастырылған әдісі де қолданылуы мүмкін. Үймереттердің талабына және өлшеміне қарай технологиялық жабдықтарды құрастыруына байланысты, жебелі және мұнаралы крандар үймереттерге қатынасы келесі үлгілер бойынша орналасуы мүмкін: бір немесе крандар бір жағында; екі әлде бірнеше крандар үймереттердің ұзынынан екі жағында: бір немесе бірнеше крандар үймерет салынатын таңбаға (нүктеге) тұрғызылады. Екі және бірнеше крандар істегенде жұмысты қауіпсіз жүргізу үшін құралымдарын құрастыру ретін белгілер, кран жебелерін тұрақты аралықта сақтай шараларын ескеру қажет. Азаматтық-тұрғын үймереттердің жерүсті қабаттары нөлдік цикл жұмыстары аяқталған соң, яғни үймереттердің жерасты қабаттары, коммуникациялар және үймереттердің төңірегіне уақытша әлде тұрақты жолдар салынып болғаннан кейін басталады.

Ауылшаруашылық ғимараттары мен үймереттері пайдалануына байланысты тұрғын-азаматтық және өнеркәсіп құрылыстарының объектілеріне ұқсас салынады. Бірақта ауыл шаруашылығына арналған өнеркәсіп объектілерді, сондай-ақ тұрғын және мәдени-тұрмыс үймереттерді салғанда ауылды жердің ерекше өзгешеліктері құрылысты ұйымдастыру және жұмыс өндірісінің әдісіне өзінше әсер етеді. Ауылшаруашылық құрылысының ерекшелігі объектілердің едәуір бытырап қашықсуы, жол бойы мен қамтамасыздандыратын зауыттардан қашықтығы және жеке объектілердің, басқалармен салыстырғандағы, жұмыс көлемінің шамалылығы.

Негізгі және қосалқы жұмыстар тек құрастыру жұмысының өндіру әдістері белгіленгенде және олардың құрамы белгіленген соң ғана біржола анықталады.

Әр құралымдар элементтерінің санын, олардың құрастыру салмағы мен сыртқы шектік өлшемін анықтай отырып алдымен негізгі жұмыстардың көлемі белгіленеді. Содан соң қосалқы жұмыстардың көлемі анықталады. Оларға кондукторларды, төсеніштерді орнату және орнын алмастыру, бекіту анкерлерін қондыру, қоршауларды орнату және т.б. жатады.

Қосалқы жұмыстардың көлемін анықтағанда көлемін анықтағанда олар элементтерді жинақтау мөлшеріндегі жұмыс құрамына негенін әлде енбегенін ескеру қажет.

Құрастыру жұмыстарын қауіпсіздік өндіру бойынша шарттар

Түсініктемеде және жобаның графикалық бөлімінде құрылыс құрастыру жұмыстарын қауіпсіз тәсілдермен өндіру бойынша мәселелер зерттеліп, шешілуі тиіс.

ҚМЕІІІ-4-80-ге сәйкес құрастыру пландарында және үлгілерінде құралымдардың барлық элементтерін құрастыру зоналарының тектері анықталып және белгілену керек, құрастыру процесінде құралымдар элементтерінің тұрақтылығы және құрастырушылар мен пісірушілердің биікте қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша шарттар беріледі, құралымдарды стропылау және ілмектен босату тәсілдері көрсетіледі, биікке кісілер көтеру, қоршаулар, сақтық жазулар, плакаттар орнататын белгілер белгіленеді, құрылыс алаңында өрт қауіпсіздігін қаматамасыз ететін жүйелер анықталады.

Құрылыс – монтаж ұйымдарының міндеттеріне мыналар жатады:

Құрылыс қуаттары мен объектілерін салу және пайдалануға беру жөніндегі тапсырмаларды дер уақытында (нормативтік мерзімдерде) және сапалы орындау;

А)арнаулы құрылыс және монтаж жұмыстары кешенін орындау;

Ә)құрылыс өндірісі технологиясының тиімділігін ұдайы арттыру;

Б)құрылыс өндірісін ұйымдастыруды жетілдіру;

Еңбекті ұйымдастырудың ілгерілемелі нысандары мен әлеуметтік саланы дамыту, тұрақты және оңтайлы еңбек ұжымдарын құру.

Мамандандырылған ұйымдар негізінен біртекті жұмыстардың кешенін – электротехникалық санитарлық-техникалық, жүк және жолаушылар лифтілерін монтаждау, техникалық жабдықтарды монтаждау және т.б. жұмыстарды орындайды. Маманданудың кең қанат жаюы жағдайында, сондай-ақ жалпы құрылыс жұмыстарының кейбір түрлерінде (жер, әрлеу жұмыстары, жұмсақ жабын салу, аумақты көркейту және т.б.) мамандандырылған ұйымдар орындайды.

Сондай-ақ әлеумет-мәдени-тұрмыс, өнеркәсіп, көлік, тұрғынүй құрылысы және т.б. салалар бойынша мамандандырылған ұйымдар да бір-бірінен ерекшеленеді.

Шарттық қатынастардың сипатына қарай құрылыс ұйымдары бас мердігерлік және субмердігерлік болып бөлінеді.

Мамандандырылған және монтаждық (санитарлық-техникалық құрылғы, электротехникалық, технологиялық жабдықты монтаждау, болат, темірбетон құрастырмалары мен телерадио мұнараларын монтаждау және т.б.) ұйымдар, әдетте, субмердігерлік болып табылады.

Бас мердігерлер мен субмердігерлердің арасындағы өзара қарым-қатынас субмердігерлік шарттармен реттеледі. Субмердігерлік жұмыстардың шартына өндіріс жұмыстары технологиясының кестесі, технологиялық және электр-монтаж жабдықтарын монтаждап берудің мерзімдері және т.б. қоса беріледі. Бұдан басқа сметалық құн, жұмыстардың физикалық көлемі және сондай-ақ арнаулы жұмыстарға бағаның босатылуына, кабельдік-сымдық өнімнің, жабдықтың құнының өсуіне, монтаждаушылардың еңбекақыларының өсуіне және т.б. байланысты шығыстардың орнын толтыру айқындалады.

Қала үлгісіндегі құрылыс ұйымдары құрылыс-монтаж жұмыстарынан әртүрлі министрліктер мен ведомстволар (тапсырыс берушілер) үшін, әдетте, қала шекарасының шегінде (ішінде) орындайды.

Мамандандырылған ұйымдар (трестер) республиканың әртүрлі аймақтарында (облыстарында) орналасқан бағыныстағы ұйымдардың жұмыстарына басшылық етеді. Мұндай ұйымдар (трестер) негізінен «Монтажспецстрой» акционерлік холдинг компаниясының қарамағында болады.

Құрылыс ұйымдарының жүйесін аумақтық орналастыру перспективалық тұрғыдан қарастырылуы және өндіріс күштерін орналастыру, сондай-ақ құрылыс индустриясын дамыту сызбасына сәйкес келуі тиіс.

Басқару құрылыстарының үлгілері бойынша құрылыс ұйымдары функционалдық, желілік және құрамдылық болып бөлінеді.

Функционалдық басқаруды қаржы, өндірістік-техникалық жоспарлау және т.б. басқармаларының мамандандырылған органдары жүргізеді. Бұл жүйеде бағыныстылық басқармалардың функциялары бойынша қатаң түрде жүзеге асырылады. Басқарудың желілік құрылымында бір жоғарыда тұрған және бірнеше төменде тұған құрылымдық бөлімшелер болады. Құрамды құрылым дегеніміз – бұл басқарудың әрбір буынында өзінің мамандандырылған басқару органы бар желілік құрылым. Құрылыс өндірісін ұйымдастыру және басқару негізінен құрамды жүйе арқылы жүзеге асырылады.

Жобалау-құрылыс бірлестігі (ЖҚБ), әдеттегідей, бас мердігерлік ұйым болып табылады және өзінің өндірістік-шаруашылық қызметін бірыңғай құрылыс балансында жүзеге асырады: жергілікті табиғи-климаттық жағдайларды және т.б. ескеріп ғимараттар мен құрылыстардың үлгілік жеке жобалары бойынша жобалау жүргізіледі; құрылыс нормалары мен ережелерінің және заң актілерінің өзгерісін және т.б. ескеріп ғимараттар мен құрылыстардың үлгілік жобаларына түзетулер енгізеді; бұйымдар мен құрастырмалар шығару саласында құрастырмалық шешімдердің элементтері, жинақтау, тасымалдау, құрылыс салу, бригадалық және тікелей мердігерлікті ұйымдастыру бойынша жинастырудың барлық сатыларының байланысын қамтамасыз етеді; коммерциялық құрылыс салушылармен (тапсырыс берушілермен), жобалау ұйымдары, сәулет-жоспарлау басқармалары, аудандар, қалалар мен облыстардың әкімдерімен өзара іс-қимыл жасайды.