2. ЖЫЦЦЁ БУДЫ
Большасць даследчыкаў зараз лічыць, што заснавальнік будызму з'яўляецца рэальнай гістарычнай асобай. Існуе некалькі варыянтаў ягонай біяграфіі, у якіх пераплецены рэальныя і міфалагічныя элементы.
Вядома, што ён нарадзіўся ў 564 г. да н.э. у Паўночнай Індыі ў сям'і цара Шудхаданы, правіцеля племені шакьяў, і царыцы Майі. Пры нараджэнні яго назвалі Сіддхартха Гаутама (Сіддхартха – асабістае імя - азначае ''той, хто дасягнуў мэты''; Гаутама - радавое імя, у гонар яго знакамітага продка, настаўніка брахманізму). У далейшым яго таксама сталі зваць Шакьямуні - "мудрэц з племені шакьяў". Прынц жыў у раскошы, не ведаючы турбот. Ва ўзросце 16 год ён ажаніўся на прынцэсе, якую звалі Гопа. Апроч яе ў яго быў цэлы гарэм прыгожых танцоўшчыц, і, здавалася б, малады прынц павінен быў бы быць задаволены жыццём. Аднак свайго адзінага сына ён называе Рахула, што значыць ''ланцуг'', такім чынам, пасярод усёй раскошы Сіддхартха адчуваў сябе як у ланцугах. Духоўны крызіс абвасрыўся пасля таго, як малады прынц адкрыў для сябе той факт, што жыццё людзей зусім не складаецца з адных прыемнасцяў, але поўнае пакут і няшчасцяў. Гэтае адкыццё аказала на Сіддхартху вельмі глыбокае ўражанне, і ён задумаўся аб сэнсе жыцця.
Індыйская культура таго часу ўжо выпрацавала акрэсленыя адказы на гэтае пытанне. Лічылася, што спакой можна атрымаць праз аскетычны вобраз жыцця і самаўмярцвенне плоці. Сіддхартха ўцякае з палаца і шэсць гадоў займаецца аскетычнай практыкай. Ён вельмі схуднеў, ягоны твар пачарнеў і зрабіўся страшным, скура зморшчылася, а валасы выпалі. Аднак Сіддхартха не знаходзіць адказы на тыя пытанні, якія яго мучылі. Па гэтай прычыне ён адмаўляецца ад аскетызму і каля горада Урувела ў свяшчэнным гаі аддаецца глыбокай медытацыі. У выніку на яго сыйшло "прасвятленне", і ён зрабіўся Будай (''Прасветленным"). Потым ён пачаў прававедаваць, у яго з'явіліся вучні, з якімі ён 40 год хадзіў па Індыі, распавядаючы аб шляху выратавання ад пакут. Памёр Буда ў 483 г. ва ўзросце 80 год у мястэчку Кушынагара. Згодна з індыйскімі звычаямі, ягонае цела было спалена, а попел падзелены паміж васьм'ю паслядоўнікамі. У далейшым гэтыя часткі попелу былі захаваны, і над імі пабудавалі піраміды (ступы), якія з'яўляюцца месцам паломніцтва будыстаў. Згодна з паданнем, адзін з вучняў Буды выхапіў з пахавальнага вогнішча зуб свайго настаўніка. Зараз гэты зуб з'яўляецца галоўнай рэліквіяй будызму, знаходзіцца ён на Шры-Ланцы ў горадзе Кандзі, у ягоны гонар пабудаваны спецыяльны храм Зуба Буды і штогод праводзяцца ўрачыстасці.
Такія нешматлікія факты з рэальнай біяграфіі заснавальніка будызму. Міфалагічная ж біяграфія Буды мае прыкладна наступны выгляд.
На працягу многіх кальп (I кальпа – 8640000000 год) Буда перараджаўся на зямлі ў выглядзе розных жывых істот - 83 разы святым, 58 разоў царом, 24 разы манахам, 18 разоў малпай, 13 разоў купцом, 12 разоў курыцай, 8 разоў гусем, 6 разоў сланом, а таксама рыбай, пацуком, цесляром, кавалём, жабай, зайцам г.д. Усяго такіх перараджэнняў было 550. Паколькі свет за гэты час апынуўся ў цемры невуцтва, багі вырашылі, што яму трэба нарадзіцца чалавекам, дасягнуць пры жыцці прасвятлення, зрабіцца Будай і пачаць прапаведаваць сваё вучэнне, паказаўшы тым самым чалавецтву шлях да выратавання. Буда сам выбраў месца і час свайго нараджэння, а таксама сваіх будучых бацькоў. Згодна з паданнем, яго маці Майя ўбачыла сон: быццам бы ёй у правы бок (па іншай версіі - ва ўлонне) увайшло бажаство ў выглядзе белага слана. Праз належны тэрмін яна нарадзіла сына, які выйшаў у яе з правага бока, зрабіў сем крокаў і абвясціў кліч Буды, пачуўшы які, багі паспяшаліся яго ўшанаваць. Пры нараджэнні Буды яго бацькам было прадказана, што ён зробіцца альбо вялікім царом, альбо заснавальнікам новага вучэння, прычым апошняе адбудзецца, калі ён пабачыць пакуты свету. Бацька хацеў, каб ягоны сын стаў царом, і таму эабяспечыў яму бестурботнае жыццё. Але аднойчы малады царэвіч паехаў на прагулку, і адбыліся чатыры знакамітыя сусрэчы: ён убачыў хворага, старога, памёрлага і манаха-аскета. Пад уражаннем першых трох сусрэч Сіддхартха прыйшоў да высновы, што ўсё жыццё чалавека поўнае зла і пакут, а чацвёртая паказала яму магчымы шлях выратавання. Ён уцякае з палаца і спрабуе знайсці ісціну праз аскетызм, але потым адмаўляецца ад яго. Сіддхартха сядае пад свяшчэннае дрэва, уваходзіць у стан глыбокай медытацыі, вырашыўшы не падымацца, пакуль не дасягне ісціны. Ён сядзеў так 49 дзён, яго спакушаў дэман Мара, але нарэшце дасягнуў прасвятлення і зрабіўся Будай. Потым ён стварае манаскую суполку, прапаведуе сваё вучэнне і ва ўзросце 80 год адыходзіць у нірвану.
3. ЭТЫКА БУДЫЗМУ
Этыка з'яўляецца асновай веравучэння будызму. Асноўнай сваёй задачай Буда лічыў не тлумачэнне свету, а ўказание людзям шляху выратавання. Таму, калі яму задавалі пытанні, як узнік свет, куды ён ідзе, як пабудаваны, Буда маўчаў. У будызме гэта называецца "Вялікае маўчанне Буды". Ён прыводзіў прыклад, шго калі чалавек, паранены атручанай стралой , будзе высвятляць, хто яго параніў, мужчына гэта ці жанчына, да якой варны належыць і г.д., дык памрэ раней, чым знойдзе адказы на ўсе гэтыя пытанні, - трэба хутчэй выцягнуць стралу і лячыць рану. Так і ў жыцці людзі цікавяцца рознымі метафізічнымі пытаннямі аб сутнасці рэчаў, іх пабудове і г.д., не знаходзяць на іх адказы і так і паміраюць у турботах. Таму ўсё ў будызме падпарадкавана справе вызвалення чалавека ад пакут. Буда казаў, што ён прапаведуе не ўсё сваё вучэнне, а толькі тую ягоную частку, якая непасрэдна карысна для жыцця, - тое, што ён ведае, і тое, чаму вучыць, суадносяцца прыкладна таксама ж, як колькасць лістоў у лесе і колькасць лістоў, узятых у руку.
У сваіх пропаведзях Буда прытрымліваўся так званага ''сярэдзіннага шляху". Ён прыйшоў да высновы, што абедзве крайнасці – і жыццё, поўнае пачуццёвых задавальненняў, і аскетычная практыка добраахвотных пакут - аднолькава несапраўдныя. Першая – гэта "жыццё нізкае, не высакароднае, супрацьлеглае духу, ганебнае, мізэрнае"; другая - "жыццё змрочнае, ганебнае, мізэрнае". Правільны шлях ляжыць пасярэдзіне. Гэта шлях паглыблення ў сябе дзеля пазнання ісціны, ён вядзе да супакою і прасвятлення духу.
Этыка будызму грунтуецца на чатырох высакародных ісцінах, якія адкрыліся Сіддхартху Гаутаме над свяшчэнным дрэвам Бодхі.
Першая ісціна – усё жыццё ёсць зло і пакуты. Нараджэнне - гэта пакуты, смерць - гэта пакуты, хвароба - гэта пакуты, неспакой, няшчасце, боль, расчараванне і адчай - гэта пакуты, немагчымасць атрымаць пажаданае - гэта пакуты і г.д. Пакуты Буда разумеў перш за ўсё як хвадяванні, мітусню, неспакой.
Другая ісціна - прычынай пакут з'яўляюцца жаданні. Ад брахманізму будызм запазычыў вучэнне аб коле перараджэнняў (сансары), згодна з якімі, чалавек пасля смерці перараджаеца ў іншую жывую істоту ў адпаведнасці з сукупнасцю сваіх добрых і дрэнных учынкаў (кармай). Выснова, якую зрабіў з гатага вучэння брахманізм даволі простая: калі ў чалавека цяжкае жыццё - гэта пакаранне за тіе зло, якое ён зрабіў у мінулым, трэба паводзіць сябе добра - і будучае жыццё будзе лепшым. Для будызму такая логіка непрыймальная, бо ў ім любое, жыццё лічыцца злом і пакутамі. Прычынай жа пакут з'яўляюцца жаданні, як добрыя, так і дрэнныя, бо гэта мевавіта яны прыводзяць да ўчынкаў і новых перараджэнняў.
Трэцяя ісціна - каб пазбавіцца ад пакут трэба пазбавіцца ад жаданняў. Сукупнасць добрых і дрэнных жаданняў чалавека з'яўляецца падставай для яго далейшых перараджэнняў. Калі знікаюць жаданні, працэс перараджэнняў спыняецца.
Чацвёртая ісціна - каб пазбавіцца ад жаданняў, трэба ісці па "высакароднаму васьмярычнаму шляху”, які ўказаў Буда. Называецца ён так таму, што складаецца з васьмі наступных крокаў.
1.Праведныя погдяды, гэта значыць погляды, заснаваныя на "высакародных ісцінах".
2.Праведнае імкненне - рашучасць выканаць гэтыя ісціны ў сваім жыцці.
3.Праведная мова - добразычлівая, шчырая мова, пазбаўленая грубасці, ілжы, нагавораў.
4.Праведныя паводзіны - паводзіны, падпарадкаваныя наступным пяці прынцыпам: а) захаванне вернасці ў щлюбе; б) адмаўленне ад забойтва ўсякай жывой істоты; в) адмаўленне ад крадзяжу; г) адмаўленне ад хлусні; в) адмаўленне ад ужывання наркатычных сродкаў, у тым ліку алкаголю.
5.Праведнае жыццё - перад усім, гэта азначае жыццё на сумленна здабытыя сродкі. Спосаб зарабляць сабе на жыццё не павінен прыносіць шкоды іншым людзям.
6.Праведнае намаганне - пераадоленне ўсяго, што прывязвае да сябе свядомасць.
7.Праведная ўвага - пастаянная сканцэнтраванасць свядомасці на тым, што ўдалося ўжо дасягнуць на шляху пазбаўлення ад прыхільнасцей.
8.Праведная медытацыя - стан поўнай адлучанасці ад свету і пазбаўлення ад якіх-небудзь жаданняў.
Канчатковай мэтай васьмярычнага шляху з'яўляецца дасягненне нірваны. Згодна з будыйскай традыцыяй, што такое нірвана, рацыянальна растлумачыць немагчыма. Звычайна над ей разумеецца адсутнасць павуціння жаданняў, якое звязвае адно жыццё з другім. Само слова "нірвана" перакладаецца з санскрыту як ''затуханне'', "згасанне". Падобна таму, як полымя згасае, калі канчаецца паліва, спыняецца кола перараджэнняў, калі знікаюць жаданні. "Мудрыя - вучыў Буда, затухаюць як лампады". Такім чынам, нірвана - гэта ўнутраны стан чалавека, які характарызуецца поўнай адсутнасцю жаданняў, свабодай, раўнавагай, адлучанасцю ад праблем жыцця, абсалютным спакоем.
Сэнс нірваны ў тым, што яна ставіць чалавека па той бок неабходнасці, і таму яна тоесная свабодзе. Аднак гэта негатыўная свабода, свабода ад жаданняў, пачуццяў, прыхільнасцяў. Этыка будызму мае песімістычны характар: усё жыццё - гэга зло і пакуты і, каб пазбавіцца ад пакут, трэба, фактычна, пазбавіцца ад жыцця. Але не шляхам самазабойства, бо гэта толькі пагоршыць карму і прывядзе да навага больш дрэннага існавання, а шяхам адмаўлення ад усяго, што прывязвае да гэтага свету, яго хваляванняў, радасцяў і пакут, каб дасягнуць абсалютнага спакою ў нірване.
... палеміка вакол пытання “Што такое рэлігія?”, якая працягваецца па сённяшні дзень, аб чым сведчыць разнастайнасць прыведзеных вызначэнняў. Аднак у большасці іх можна вылучыць наступныя агульныя характарыстыкі рэлігіі: па-першае, яна характарызуецца як адна з форм чалавечай дзейнасці і, па-другое, спецыфіка апошняй бачыцца ў тым, што яна грунтуецца на веры ў нейкія надпрыродныя, вышэйшыя сілы і ...
... духоўнага адраджэння Санатана Дхарма. 11.Царква сайенталогіі. І2.Таварыства адзінства духоўных культур "Адраджэнне". 13.Таварыства адраджэння культуры старажытных славян "Славянін". 14.Маладзёжны цэнтр славянскай культуры "Рус". 2. Нетрадыцыйныя рэлігійныя арганізацыі на Беларусі Мы разгледзім толькі некаторыя нетрадыцыйныя рэлігійныя арганізацыі і рухі, якія зараз існуюць на Беларусі. ...
... падарожнікам В.Босманам. У якасці фетышаў могуць выступаць самыя розныя прадметы, як створаныя чалавекам, так і прыродныя. Прычынай узнікнення фетышызму, як і астатніх форм элементарнага рэлігійнага жыцця, з'яўляецца тое, што першабытны чалевек не аддзяляў сябе ад наваколля і прыпісваў рэчам і з'явам чалавечыя якасці. 3 аб'ектаў прыроды звычайна фетышамі рабіліся тыя, якія мелі незвычайную форму ...
... больш дэтальна распрацоўвае праблемы штодзённага жыцця, чым пытанні аб сутнасці Алаха. Шарыят можа характарызавацца як увасабленне спецыфікі стылю ісламскага мыслення і жыцця і аснова самога ісламу. Аднак сістэматызаваным зводам законаў шарыят не з'яўляецца. У ім перад усім закранаюцца пытанні дагматыкі і этыкі, якія вызначаюць перакананні і рэлігійнае сумленне мусульманіна. Канкрэтную сацыяльна- ...
0 комментариев