Зязюля як сімвал няшчаснага кахання

2.1.2 Зязюля як сімвал няшчаснага кахання

У народнай свядомасці вобраз зязюлі – гэта сімвал жанчыны ў горы, смутку, жальбе. Звычайна гэта ўдава, якая аплаквае роднага чалавека. Існуе шмат старадаўніх народных песень пра зязюлю, а значыць і пра няшчаснае каханне і разлуку.

Зязюлю частей вышываюць на посцілках і ручніках.

Калі яна паказана ў спалучэнні з зоркамі – сімваламі дзяцей, значыць, твор прысвечаны мацярынскаму гору: ці сын загінуў на вайне, ці нехта з дзяцей памёр (малюнак 2.1.2.1).

Зязюля разам з букетам абазначае, горкую ўдовіну долю і няшчаснае каханне, разлуку закаханых (малюнак 2.1.2.2) [7, с.137].

Такім чынам, зязюля – гэта сімвал няшчаснага кахання, які ў сваю чаргу можа быць сімвалам гора, страты і г.д., гэта залежыць ад матываў вышыўкі.

2.1.3 Русалка як сімвал трагічнага нераздзеленага кахання

Трагічнае, нераздзеленае каханне дзяўчыны апета ў мастацкай творчасці многіх народаў Еўропы і звязваецца звычайна з вобразам русалкі. У старажытнай Грэцыі русалак, або німфаў, было некалькі: дрыяды – лясныя, наяды – рачныя, нерэіды – марскія русалкі.

У павер'ях старажытных славян русалкамі рабіліся няхрышчаныя дзяўчынкі, калі яны паміралі. Але часцей – падманутыя, кінутыя, няшчасныя дзяўчаты, якія тапіліся з гора.

З глыбокай старажытнасці ў славян вядомы абрадавыя ігрышчы – Русаллі. Яны былі звязаны з аграрнай магіяй, вераю ў русалак, якія распараджаліся воднай стыхіяй і забяспечвалі ўраджай. Было гэта і свята дзяўчат, у якім спалучаліся энергія маладосці і трагізм няшчаснага кахання, радасць і смутак, абрадавая магія і звычайная весялосць.

Русалка ў народнай мастацкай творчасці выяўляецца па-рознаму, але звычайна ў выглядзе букета кветак, які сваім сілуэтам нагадвае дзявочую фігуру на кусце. На ўвазе маецца куст каліны, якую звычайна звязваюць з вобразам дзяўчыны, што пакутуе ад няшчаснага кахання (малюнак 2.1.3.1).

Акрамя сімвалічнага куста каліны русалка часам паказвалася і больш рэалістычна. Аднак, рэалізм тут даволі адносны. Фігуры моцна стылізаваныя, сілуэтам нагадваюць Ладу, Лёлю і іншыя жаночыя вобразы (малюнак 2.1.3.2) [7, с.138].

Такім чынам, русалка – гэта сімвал нераздзеленага кахання, сімвал дзяўчыны, якая пакутае ад нясчаснага кахання, але ж пры гэтым яна вяселая і маладая, таямнічая, надзеленная нейкай неверагоднай магіяй.

2.1.4 Голуб і галубка як сімвалы кахання

Любоўнай тэматыкай, матывамі кахання прасякнута амаль уся матэрыяльная і духоўная дзейнасць чалавека.

Увогуле голуб сімвалізуе многія паняцці. Ён выступаў як сімвал міру, у хрысціянстве абазначае Святога духа. Але часцей за ўсё ён сімвалізуе каханне. Вобразы голуба і галубкі сустракаюцца ў многіх народных песнях. Каханне можа толькі зараджацца або ісці на спад, быць узаемным ці трагічным. Усе гэтыя асаблівасці ў народнай мастацкай творчасці набылі адпаведную інтэрпрэтацыю.

Напрыклад, самы пачатак кахання, яго зараджэнне. Калі галубок ды галубка ідуць у адзін бок, то гэта значыць, што паміж дзяўчынай і хлопцам пачынаецца любоў (малюнак 2.1.4.1).

Калі голуб і галубка вышыты галоўка да галоўкі, то гэта значыць, што хлопец і дзяўчына любяць адзін аднаго (малюнак 2.1.4.2).

Калі паміж голубам і галубкаю паказаны букет ці вазон, то гэтак жанчына выказвае пажаданне вечнай шчаслівай любові. Яшчэ адзін варыянт тлумачэння – калі два галубкі вышыты галоўка да галоўкі, а пасярэдзіне кветка, то гэта значыць: «любі мяне, як я цябе, і мы будзем шчаслівыя»

Сімвал нераздзельнага кахання прадстаўлен галубамі павернутымі галовамі друг ад друга. Трагічнае каханне ў народнай мастацкай творчасці адлюстроўваецца гэтак жа, як і шчаслівае: голуб і галубка павернуты галоўка да галоўкі, між імі букет ці вазон (малюнак 2.1.4.2).

Усе тканыя і вышываныя вырабы з сімваламі кахання носяць аўтабіяграфічны характар. Майстрыхі ўвасаблялі ў іх свае сардэчныя таямніцы, дзяліліся радасцю шчаслівага кахання або аблягчалі душэўны боль, калі яно не ўдавалася.

Існуе і вобраз памяці пра каханне: галубкі павернуты адзін да аднаго паміж імі вазон, які мае лісточкі (малюнак 2.1.4.4) [7, с.140].

Такім чынам голуб і галубка – вобразы, якія адлюстроўваюць каханне на розных яе стадыях і ў розных сітуаціях.

2.1.5 Ружа як сімвал прыгажосці і кахання

Кожная кветка па-свойму прыгожая i адметная. Але царыцай кветак называюць ружу.

Ружа як сімвал прыгажосці і кахання адлюстравана ў шматлікіх мастацкіх творах народаў амаль усяго свету. Асаблівай папулярнасцю карыстаецца гэтая прыгожая кветка ў сучаснай народнай мастацкай творчасці з яе павышанай дэкаратыўнасцю, яркасцю і насычанасцю колераў, імкненнем да адлюстравання рэальных вобразаў. Сакавітыя буйныя кветкі і бутоны ружаў знойдзены на тканых посцілках з розных куткоў Беларусі, трапляюцца яны і на ручніках, часам даволі старых (малюнак 2.1.5.1; малюнак 2.1.5.2).

У народзе прыгажосць і каханне заўсёды спалучаліся ў адзінае ўсеабдымнае пачуццё [7, с.147].

Такім чынам вобразы кахання прадстаўлены ў беларускай вышыўцы ў выглядзе Лады, Лелі і Леля, голуба і галубкі, русалкі, зязюлі, ружы.Кожны вобраз мае свій асабісты сэнс і адлюстроўвае перажыванні вышывальшчыцы.

2.2 Вобразы любві ў беларускім арнаменце як сэнсаваедапаўненне вобразаў кахання

2.2.1 Маці-зорка як сімвал любові і міласэрнасці

Існуюць у беларускай вышыўцы акрамя вобразаў кахання і вобразы любві.

Любоў гэта вялікае мнагазначнае пачуцце, яно можа праяўляцца да маці, да прыроды, да роднай зямлі, да сям’і і г.д. Беларускія ткачыхі паказвалі сваю любоў ў арнаментызаваннай форме на адзенні, прадметах быта, на ручніках.

Адным з такіх вобразаў з’яўляецца ўшанаваны ўсімі вобраз маці,як сімвал любові і міласэрнасці ў дэкоры тканых і вышываных вырабаў. У яго аснове – васьміканцовая зорка, што абазначае чалавека, асобу.

Вобраз маці абазначаецца і ў выглядзе дрэва. Зоркі па канцах галін абазначаюць жывых дзяцей, свечкі — памерлых. Майстрыхі просяць Бога даць здароўе і шчасця дзецям, а тым, каго ўжо няма вечны спакой (малюнак 2.2.1.1) [7, с.153].