Ересек жастағы балаларды кеңістік түсініктерімен таныстыру әдістемесі

1. Ересек жастағы балаларды кеңістік түсініктерімен таныстыру әдістемесі.

2. Балаларды уықыт түсініктерімен таныстыру әдістемесі.

Ересек балалар тобында баланың озінен басталатын қозғалыстар бағыты жөніндегі білімдерін бекітуді әрі қарай жалғастырып отыру қажет. Бұл топтағы басты міндет бір заттың екінші затқа қатысты алғандағы орнын анықтау және сөзбен атау шеберлігін игеріп алу болып табылады, мысалы қуыршақтың оң жағында қоян отыр, ал қуыршақтың сол жағында ат тұр, қуыршақтың артында қонжық, ал қуыршақтың алдында әтеш тұр.

Заттардың арасындағы кеңістік қатынастарды білдіретін сөдерді түсіну және қолдану балаға өзінің сезім тәжірибесін ұғынуға көмектесетін маңызды фактор болып табылады.

Кеңістікте бағдарлауды дамытуда серуеннің, экскурсияның, қимыл – әрекетті ойындардың, дене шынықтыру жаттығулары мен балалардың тек өз тобының бөлмесінде бағдарлай алуы ғана емес, сондай -ақ бүкіл балалар бақшасы үйінде бадарлауының ерекше рөлі бар.

Арнайы жаттығулардың көмекші мәні болады.

Осы міндеттерді жүзеге асыруда оқытудың қандай әдістері пайдаланылуы мүмкін? Дидактикалық суреттерді құрастыру және ондағы заттардың орнласуын сипаттау, бірыңғай, бірақ түрліше орналасқан, заттары бар пар суреттерді лайықтап алу. Мысалы қағаз жолақтарының бір парында үш ойыншықтың суреті бір қатарға салынған: центрінде – қонжық, оның сол жағында – паровоз, ал оң жағында – қайық т.с.с., яғни барлық үш заттың орындары алмасады. Тәрбиеші суреттердің біреуін көрсетеді де балалардың қайсысында сондай сурет барын сұрайды. Соған пар суреті бар бала суретін көрсетеді, оны сипаттап береді және көрсетілген суретпен бір пар құрайды. Мұнда маңызды мәселе баланың пар суретті табуында ғана емес, заттардың кеңістікте орналасуын сипаттап беруінде болады.

Екінші әдіс. Бөлменің әр бұрышына тәрбиеші топ – топ ойыншықтар қояды. Шақырылған бала сол топ заттарға жақындап келіп, өзінің көргенін айтып беру керек, мысалы, алдыңғы оң жақ бұрышта қоян отыр, оң жағында саққыналары бар конус тұр, ал қояның сол жағында – қуыршақ үстелі тұр, қояның алдында сәбіз жатыр, ал қоянның артында шырша тұр. Барлық ойыншықтар әр түрлі, олар не бары бесеу.

Кеңістікте бағдарлай білуді бекіту үшін дене шынықтыру жаттығуларын пайдалануға болады, ол жаттығулар процесінде балалар команда бойынша өзінің жүріп, жүгіріп келе жатқан қозғалысы бағытын өзгертуге, қандай да бір затқа қатысты алдындағы өзінің кеңістіктегі орнын сипаттай білуге үйренулері керек, мысалы, «мен үстелдің артында тұруым керек еді, ал мен үстелдің алдында тұрдым».

Тәрбиешінің тапсырмасы бойынша бір бала бір нәрсені шкафтың артында, шкафтың астында, шкафтың жанына т. с. с. жасырып қояды да, екінші бала соны іздеп тауып, оны қандай тапканын айтып беретін ойын түріндегі әдістерді де қодауға болады.

Үш өлшемді кеңістікте бағдарлауды бекіту үшін көптеген мүмкіндіктер бар.

Ересек балалар тобында балаларды жазықтықта, яғни өлшемді кеңістікте, еркін бағдарлай білуге үйрету керек, ал ол оңай тие қоймайды және бұған мектепке келген балалардың өздерінің де жеткілікті дайындығы әрқшан бола бермейді, олар көбінесе дәптер парағының жоғарғы жағы мен төменгі жағы дегенді біле бермейді. Осыған балаларды сабақ кезінде жаттықтырған жөн. Ең алдымен балаларға мынадай сөздер мен сөз тіркестерін түсіндіріп алу қажет: центірде, ортасында, оң жағында, сол жағында, оң жақ бүйірінде, жоғары, төмен, сол жақ бүйірінде т. с. с. содан соң бір қатар практикалық есептер ұсыну керек.

Осындай сабаққа мысал келтірейік. Тәрбиеші цифрларды парақ қағазға өзі айтқандай етіп орналастыруды тапсырады: парақтың центіріне 5 цифрын, оның оң жағына 6 цифрін, ал сол жағына 4 цифрын қою керек; 5 цифрының жоғарғы жағына, төбесінде 2 цифрын, оның оң жағына 3 цифрын. Ал сол жағына 1 цифрын қою керек; 5 цифрының төменгі жағына, астына 8 цифрын, оның оң жағына 9 цифрын, ал 8 цифрының сол жағына 7 цифрын қою керек.

Цифрлар рет – ретімен үш жолға орналасты. Тәрбиеші солдан оңға қарай атай отырып, оларды оқып шығуды тапсырады.

Алайда басқаша орналасуы да мүмкін, мысаы: парақтың жоғарғы сол жақ бұрышына, жоғарғы оң жақ бұрышына, төменгі сол жақ, төменгі сол жақ бұрышына, төменгі оң жақ бұрышына, центіріне немесе ортасына, сол жақ бүйір сызығы бойына т. с. с. орналасуы мүмкін. Бұл жағдайда балаларды тек тәрбмешінің айтқаны бойынша іс - әрекет жасап қана қоймай, өздерінің іс жүзінде жасаған іс - әрекеттерін сөзбен жеткізе білуге, қандай да бір объектілердің орналасуы жөнінде әңгімелеп беруге үйрету керек.

Балаларды уықыт түсініктерімен таныстыру әдістемесі.

Алдыңғы топтың өзінде –ақ балалар уақыт мезетерінің ретімен, тәуліктің бөліктерімен, олардың алмасып отыратындығымен танысып, бүгін, ертең, кеше дегенді айыра білуге үйренеді, бір тәуліктің екіншісімен ауысып отыратын ұғынып алған болатын енді оларды тәуліктің өз атаулары болатынын, жеті тәулік немесе жеті күн бір апта болатынымен, ал әрбір жеті күннің реті: дүйсенбі, сейсенбі, сәрсенбі т. с. с. болатынымен таныстыруға болады.

Ересек балалар тобында әр күні балалар сол күнді анықтайды, өткен және келесі күндерді атайды. Апта күндерінің ауысуы жөніндегі, ал сонан соң бір аптаның екіншісімен ауысуы жөніндегі білімді игеріп алу балаларды уақыттың периодтылығы туралы түсінікке келтіреді. Балалардың өздері «жылдың айналып тұратыны» жөнінде айта бастайды: жаз шығып еді, ол өтіп, қайтадан жаз келеді. Аптада дүйсенбі болып өткені, ал жеті күннен кейін қайтадан дүйсенбі болатыны сияқты.

Сондай – ақ балалардың назарын бірте – бірте олардың жасайтын іс - әрекетінің белгілі бір мерзімнің ұзақтығына аудару керек. Мысалы, балаларға тәрбиеші серуенге шығарда қанша уақыт кейінгенін ойлап көруді тапсырады. Уақыт мерзімдерінің ұзақтығын түсініп алмаған балалар түрліше жауап береді (екі минуттан бір сағатқа дейін). Балалардың кейінуге не бары 20 минут жұмсағанын тәрбиеші анықтайды. Егер балалардың назары үнемі осы процедураның ұзақтығна аударылып отырса, олар қандайда бір уақыт мерзімінің ұзақтығы жөнінде бірте – бірте білім ала бастайды. Балалар тезірек орындауға ынталана бастайды. «Мен бүгінгі серуенге шығу үшін неше минут кейінетінімді байқаңыздаршы. Мен тез кейініп шығуға тырысамын», - деп сұрайды бала тәрбиешіден.

Қандай да бір іс - әрекеттің ұзақтығына балалардың назарын аудару бара – бара балалардың «уақыттық сезімін» дамытады.

Бекіту сұрақ-тапсырмалары

1.Ересек жастағы балаларды кеңістікті бағдарлауға үйрету әдістерін қолданып, ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің технологиялық картасын құрастырыңыз.

2. Ересек жастағы балаларды уақытты бағдарлауға үйрету әдістемесіне сипаттама беріңіз. Балаларды уақытты бағдарлауға үйретуде пайдаланатын дидактикалық материал жинақтаңыз.

ІХ. Балалардың қарапайым математикалық ұғымдарын қалыптастыруда мектепке дейінгі ұйым мен мектеп жұмыстарының сабақтастығы

1. Заманауи бастауыш мектептін, балалардың математикалық дамуына қоятын талаптары.

2. Математиканы үйретудің мазмұны мен әдістеріндегі сабақтастық.

3. Математиканы оқытуда мектепке дейінгі ұйым мен мектеп жұмысындағы ұйымдастыру формасының сабақтастығы.

4. Бірінші сыныпта математиканы оқуға балалардың дайындығының көрсеткіштері.

Заманауи бастауыш мектептін, балалардың математикалық дамуына қоятын талаптары.

Мектепте оқудың нәтижесі мектепке дейінгі кезенде қалыптасқан білім мен дағдылардың сапасына, баланың танымдық қызығушылығы мен белсенділігіне байланысты болады. Мектеп үнемі баланың интеллектуальдық, соның ішінде математикалық дамуына жоғарғы талап қояды. Ол мынандай обьективті себептермен түсіндіріледі: ғылыми-техникалық прогресс, ақпараттын көбеуіне, біздің қоғамымызда болып жатқан өзгерістерге, соның ішінде экономикалық өмірдегі, математикалық білімнің мазмұнының және маңызының өзгеруіне, алты жастан мектепте оқуға көшуге байланысты, т.б.

Озат педагогикалық тәжірибенін нәтижелері бойынша, егер мектепке дейінгі ұйымда және мектепте оқу-тәрбие жұмысы біріккен дамыту үрдісі болып келсе осы талаптардың заңды және орындалуы мүмкін екеніне сендіреді. Болашақ ұрпақты тәрбиелеу мен оқытудың біріккен жүйесін құрастыру, мектепке дейінгі ұйым мен мектепте олардың ажырамас байланысын, осы жүйенін барлық звеноларындағы логикалық сабақтастығын қарастырады.

Сабақтастық – бұл өткенге сүйене отырып балаларда бар білімін, дағдылары мен іскерліктерін дамыту. Ол, білімін кеңейтіп, тереңдету, барды жаңа, жоғарғы деңгейде ескереу.

Сабақтастық бір кешенде танымдық, тәрбиелік және дамытушылық міндеттерді шешуге жағдай туғызады. Бұл әрбір төменгі звено келесінін талаптарына бағытталады.

Мектеп жасына дейінгілерді оқыту оқытудың бастапқы звеносы бола отырып балалардың осы жастағы мүмкіндіктеріне сонымен қатар заманауи бастауыш оқытудың талаптарына бағытталады. Осы екі шарт оқытудың мазмұның және құралдарын, ұйымдастыру формаларын анықтайды.

К.Д. Ушинский «дайындық оқыту» және «мектепте әдістемелік оқыту» байланысы жөнінде өз ойын тұжырымдады. Мектепте жүйелі оқытуға мектепке дейінгі жаста дайындық оқыту болу қажет, - деп санады; мектепте әдістемелік оқытудың бастамасын баланың даму деңгейіне қарай, білімді қабылдауға дайындығын жеке анықтауды ұсынды. Оқыту процесінде баланың жеке тәжірибесін, білімін және жалпы дамуын ескеру қажет деді. Әрбір жаңа жаттығу алдыңғысымен байланысты болуы, оған сүйену және алға жүру.

Е.И. Тихеева, Ф.Н. Блехер, Ф.А. Михайлова, Н.Г. Бакст, З.Н. Пигулевск, А.М. Леушинының жұмыстарында сабақтастықты зейнге алмағанның өзінде осы бағытта көптеген құнды және пайдалысы бар.

ХХ ғасырдың 20-40-ші жылдары олардың жасақтап шығарған положения тұтастай жүзеге асыруға мүмкіндік болмады, осыған ынғайлы жағдай, бастысы сабақтастық мәселелері бойынша арнайы зерттеулер жетіспеген соң.

ХХ ғасырдың 60-70-ші жылдары осы тақырыпқа байланысты Н.А. Попованың, Т.В. Тарунтаеваның, П.А. Сагым-Бекованың бірінші эксперименталдық зерттеулер пайда бола басталды. Сабақтастықты бекіту обьективті себептерге байланысты кідірді. Біріншіден балабақшалардың санының жетіспеуінен, мектепке көптеген балалар алдын-ала жүйелі дайындықсыз үйінен келуіне байланысты. Отбасы тәрбиесі қажетті математикалық дайындық деңгейін және жалпы балалардың ақыл-ой дамуын толық қамтамасыз етепеді.

Соңымен қатар ұзақ уақыт балабақшалар мен мектептін оқу-тәрбие міндеттерінін келіспеушілігі байқалды.

Қазіргі уақытта қоғамдық мектепке дейінгі тәрбиенің ролі көтерілді. Барлық алты жастағы балаларды мектепте оқуға дайындау мақсатының өзгеруіне байланысты мектептерде мектепалды даярлық сыныптар, мектепке дейінгі ұйымдарда даярлық топтар ұйымдастырылуда.

Бірінші сыныпқа келетін балалардың жоғарғы деңгейде математикалық дамуын қамтамасыз ету, алдын-ала дайындау, мектепте оқу материалын сапалы меңгеруге әсерін тигізеді. Сондықтын, мектепке дейінгі ұйымдарда, соның ішінде ересек мектепке дейінгі жаста оқу-тәрбие жұмысың дұрыс ұйымдастыруға көңіл бөлінеді.

Соңғы жылдардағы психологиялық-педагогикалық зерттеулер (Г.Г. Петраченко, Н.Н. Поддьяков, Н.Ф. Виноградова, Н.Ф. Алиева т.б.) мектеп жасына дейінгілерді оқытудың мазмұның, жеке айтқанда математиканы оқытуды жаңғартуға жағдай жасады. Мектепке дейінгі мекемелерде оқыту мен тәрбиелеу вариативтік бағдарламаларын құрастыру, балаларды математикаға оқыту және олардың математикалық дамуының ерекшеліктері бастауыш мектеп талаптарына сай болуын қарастырады.

Бастауыш мектептің алғашқы талаптарының бірі, мектепке дейінігі мекемелер түлектерінде оқу әрекетіне, оқуға қызығушылық, нақты қарапайым математикалық білім мен дағдыларын қалыптастыру.

Осыған байланысты балалар оң көлемінде сандарды білуі, тура және кері бір-бірден және топтап санау, натурал қатардағы санның орнын табу, санды бірнеше бірліктерге азайту немесе көбейту, аралас сандар арасындағы қатынастарды түсіну, санның екі кіші саннан құрылымын білу, қосуға, азайтуға қарапайым жаттығулар мен есептер құрастырып, шешу, +, —, = белгілерін қолдана білуі, заттарды екі тең, төрт бірдей бөліктерге бөліп, қалай аталатынын, нақты материал арқылы бүтінін бөліктен үлкен екенін анықтай білу қарастырылады. Салыстыру арқылы балалар заттардың көлемдерін белгілеуге үйренеді, шарты өлшеуіштердің көмегімен және сызғыш арқылы өлшеп қажетті ұзындықта сызықтар сызады. Олар көпбұрыштармен және олардың элементтерімен: қабырғаларымен, бұрыштарымен, төбелерімен, қағаз бетінде, дәптерде, кітапта, уақытты, қоршаған кеңістікті бағдарлай білу арқылы танысады.

Бірақ заманауи мектептерді осы білім мен дағдыларды меңгеруі қанағаттандырмайды. Болашақта мектепте оқу, меңгерген білімінін сапасынан, оларды өз санасынан өткізуінен, нақтылығына байланысты. Сондықтан осы сапаларды көтеру үшін заманауи мектепке дейінгі дидактика оқытуды оптимизацииялау жолдарын жүйелеуге бағытталған. Мектепке дейінгі мекемелер түлектері алған білімдері мен дағдыларың карапайым жағдайда ғана емес, соңымен қатар өзгерістерге шұрайты, жаңа, жағдайлардада (ойын, еңбек) пайдалана білу керек.

Математикалық дайындықтың бастауыш оқытуының басты талаптарының бірі алғашқы уақытта мектепке дейінгілердің ойлау қабілетін дамыту.

Математика – бұл терең логикалық ғылым. Баланы бастапқыш қарапайым математикаға кірістіру қажетті деңгейде логикалық ойының дамуысыз болмайды.

Н.Н. Подьякова, Н.И. Непомнящяның психологиялық зерттеулері балалардың аналитикалық-синтетитикалық әрекетінін, барлық ойлау формаларынын белсенді дамуы жөнінде дәлелдейді. Мұны ғылыми дәлелденген оқытудың коррекцияланған мазмұны мен әдісі негізінде қол жеткізуге болады.

Заманауи бастауыш мектеп мектепке дейінгі мекемелер түлектерінен оқуға деген тұтастай кешенді дайындығын талап етеді. Балаларды мазмұны мен бағыты бойынша мектепке дайындау жалпы және арнайы дайындыққа бөлінеді. Жалпы балаларды қарапайым нормалармен және тәртіп, тәрбие этикасымен, танымдық қызығушылықтарымен, жауапкершілікпен, настойчивости таныстыруды қарастырады. Арнайы дайындық мектепке дейінгілерді бастауыш мектептің жекеленген пәндерге, соның ішінде математика кіретін біліммен және дағдылармен қаруландыру. Осымен қатар мамандар мектепке дейінгілердің арнайы сапаларын қалыптастыруды көрсетеді.

В.К. Котырло, С.П. Тищенко тағы басқалары осындай сапалармен қатар басқа да сапалардың соның ішінде белсенділікті, құштарлықты, өз бетімен жұмыстануды, өзін-өзі қадағалау және саморегуляциялау қабілетіліктерін, оқу әрекетінін негіздерін меңгеру, сенсомоторлық аппараттың дайындығы, негізгі маңызыды дағдылар мен әдеттердін қалыптасуын көрсетеді.

Заманауи мектептер бірінші сыныпқа келген баладан жоғарғы деңгейде жұмыстана білуді, ақыл-ойдың күрделі формаларын, мектепке дейінгі шақта морально-волевых сапаларын қалыптасуын талап етеді. Осы барлық талаптарды орындау баланың мектепте оқуға дайындық деңгейінің көтерілуіне көмектеседі. Баланың жалпы дайындығынан математикалық дайындығы мектепте математиканы меңгеруін, болашақта математикалық әрекеттерге қызығушылығын дамыту қамтамасыз етеді.

Мектепте баланың алдында абстракциялық түсініктерді зерттеу ете алатындай дайындықты талап ететін терең ғылыми білімдер ашылады. Маңыздысы жеке функциялардың (қабылдау, зейін, ойлау, т.б) дамуы емес, баланың санасындағы функционалдық байланыстар мен қатынастардың алмасуы.

Л.С. Выготский көрсеткендей сананың әрбір функцияның дамуындағы жекеленген өзгерістер топтары емес, жаңа сатыда өзінің ішкі құрылысын және бөліктерінін байланысын ауыстыра отырып, бүтіндей болып дамуы.

Әрбір функциональдық бөліктердің сананың дамуындағы орыны, бүтінін өзгеруіне байланысты. Функциональдық құрылыстын осындай өзгеруі жеке тұлғаның дамуының басты және нақтысы болып келеді.

Баланың мектепте оқуға дайындығының жоғарғы деңгейіне жетуі басты метепке дейінгі ұйымдағы оқу-тәрбие жұмысының мазмұның, формасын және әдістерін күрделендіруді қарастырады , соның ішінде математикаға оқытуды.

Математиканы үйретудің мазмұны мен әдістеріндегі сабақтастық.

Білім беру жүйесінде сабақтастық оқыту мен тәрбиенің қағидаларынын бірі болып келеді. Бұл тұтастай педагогикалық ықпалды орнатуды және практика жүзінде жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Осындай жүйенің орнатылуы баланың дамуын тұтастай үздіксіз жүйе ретінде әрбір звеноның сапалылығымен, келесі сатынын өзгеруі алдағынын жалғасы ретінде түсінуге сүйенеді.

А.М. Леушина сабақтастық – бұл мектепке дейінгі және мектептегі балалық шақтың жалпы, физикалық, рухани дамуының ішкі органикалық байланысы, жеке тұлғаның қалыптасуындағы ішкі әзірліктін бір сатыдан, екінші сатыға көшуіне дайындық, - деп көрсетеді. Мектепке дейінгі ұйым мен мектеп сабақтастығың жүзеге асыру, мектепке дейінгілерде жаңа өмірді, режимді қабылдауға, балаға кең таңымдық бағдарламаларды меңгеруге эмоционалдық-жігерлік және интеллектуалдық қабілеттерінін дайындығын дамытуболып табылады.

Бірінші сыныпқа және мектепке дейінгі ұйымға арналған заманауи математикадан бағдарламаларды қорытындылау, олардың мазмұнында үлкен сабақтастық көрінетінін көрсетеді. Бағдарламалар теориялық негізінде құрастырылған. Бірінші сыныптағы және мектепке дейінгі ұйымдағы балалар танысытын негізіг түсінік жиын, ал негізгі оқыту әдісі – бір уақытта қарама-қарысы әрекеттер болып келеді.

Математика бағдарламасында шарты бес бөлім көрсетуге болады:

- жиын және сан туралы білім,

- көлем,

- пішін,

- кеңістік,

- уақыт.

Бағдарламаны меңгеру мектепке дейінгі ұйымдарының түлектеріне мектепте математиканы жетік меңгеруге жағдай жасайды. Бірінші сыныптағы бірінші «Оңдық» деген тақырыпты меңгеруде, балаларда осы тақырып бойынша жетік білімдері болады. Олар заттарды, дыбыстарды, қозғалыстарды жақсы санау біледі, натурал қатардағы оң санның жүйесіе және белгіленуін біледі. Мектепке дейінгі ұйымда сан және сандармен арифметикалық әрекеттер жасау бірінші сыныпта түрлі аяқталған жиынтықтармен практикалық операциялар жасауды қалыптастыру жалғасады. Осығын балалардың мектепке дейінгі ұйымда алған тәжірибелері көмектеседі.

Бірінші сыныпта натурал қатардың араласқан сандары арасындағы қатынастар туралы білімдері тереңдейді, беттестіру, тұттастыру және сандарды салыстыру арқылы екі жиынын элементтері арасындағы үйлесімділік бекітіледі.

Мектепке дейінгі ұйымда арнайы терменалогияның: сандардың атауы, әрекет жасау (қосу, азайту), белгілер (+, -, =) дамуына назар аударылады. Мектепте балалардың тілдері арнай терминдармен толықтырылады. Балалар аталған атауларды және иско­мых, қосу және азайту әрекеттерінін компонентерінін атауларын меңгереді, және қарапайым түсініктерді, т.б. оқуға және жазуға үйренеді.

Мектептің математика курсын үйренуде мектепке дейінгілерді дер кезінде арифметикалық жаттығулар және есептермен таныстыру өте маңызды. Мектепке дейінгі ұйымдарының түлектері есептің математикалық негізін меңгерген, есеп сұрақтарының маңызы мен мазмұның түсінеді, оларға дұрыс жауап береді, арифметикалық әрекеттерді тандап, дәлелдей алады. Оң көлемінде санның екі кіші саннан құрылуы туралы білім негізінде қосу және азайту таблицасын меңгеру мектепке дейінгі ұйымда басталып, бірінші сыныпта жалғасады Содан басқа бірінші сыныпта балалар бір сан нөл санына тең болғандағы қосу мен азайтудын жеке-дара сәттерімен танысады.

«Оңдық» деген тақырыпты оқуда бірінші сыныптағылар өзерінің геометриялық фигуралар, соның ішінде көпбұрыштар (үшбұрыш, төртбұрыш, т.б.) және олардың элементтері (қабырғасы, бұрышы, төбесі) туралы білімдерін терңдетеді. Осы жөнінде бастапқы білім мектепке дейінгі ұйымда алынды. Қоршаған заттардың формаларын геометриялық фигураларды этолон ретінде пайдалана отырып нақтылай біледі.Айналадағы обьектілерге, фигуралардың моделдері мен бейнелеріне сүйене отырып, балалар фигураларды өзара салыстырады, бұл индуктивті және дедуктивті ойлауының дамуына себебін тигізеді, қарапайым қорытындылар жасай білуін қалыптастырады. Осы жаста фигураны анализдеуді түсінуге бағыттау өте маңызды, осының нәтижесінде нақты қасиеттері көрсетіледі. Бірінші сыныптағы оқушылар тіке және тіке емес бұрыштарды көрсетуге үйренеді, түрлі ұзындықта сызықтар сызады, дәптерге геометриялық фигуралар бейнелейді. Осыған мектепке дейінгі ұйымда дайындалады.

Сан туралы білімді қалыптастыруда бағдарлама мазмұнымен қарастырылған көлем жөніндегі балалардың білімдері себеп болады, сонымен қатар шарты өлшеуішпен және мынандай дәстүрлі өлшеуіштер метр, литр, килограммдап өлшей білу дағдылары. Бірінші сыныпта балалар ұзындықты, массаны, сиымдылықты, обьемді өлшеуді жалғастырады, Біртіндеп мектепке дейінгі ұйымда бастап, бұл жұмысты мектепте жалғастырып балаларды өлшеп жатқан көлем, өлшемі ме­рой және нәтижесіндегі функционалдық байланыстылығын түсінеді. Осы білімдер сан туралы түсінікті кеңейтеді, баланың ойлауын, қызығушылығын және қабілеттерін дамытады.

Бірінші сынып бағдарламасы кеңістік және уақыт қатынастары жөнінде білімдерін тереңдетуді қарастырған.

Бағдарламаларды салыстыруынан оқу-тәрбие жұмысының бағдарламалық талаптары байланысты. Мектепке дейінгі ұйымның қызметкерлері мектептің талаптарын, тек ғана көлімін емес, білім мазмұның, соңымен қатар сапалық ерекшеліктерін мемлекеттік стандарт бойынша: бірінші сынып балалларына қандай білім мен дағдылар қажет екенін жақсы білу маңызды. Балаларға математиканы үйрету әдістемесі жөнінде Г.С. Костюк, Н.Н. Поддьякова, В.В. Давыдова, А.М. Пышкало және басқалардың зерттеулері қызығушылық туғызады. Олар, оқыту жағдайында мектеп жасына дейінгі балалар обьектілердің нақты қасиеттерін (түсін, пішінін, көлемін) ажырата білу дағдыларын игереді, - деп көрсеткен. Оқыту балалардың интеллектуалдық әрекеттін төменгі структураларынан жоғарғы структураларына көшуін күшейтіп ғана қоймайды, психологтар ойлары бойынша олардың айналысымының қажетті шарты болып келеді. Жаңа структуралар сыртан келмейді, олар балалармен игерілген бұрынан қоғамдық тәжірибеде пайда болған үлгі бойынша оқыту процесінде жасақталады. Осы процесте сыртқы ынталандыру баланың ішкі белсенділігі арқылы әрекеттенеді.

Бекіту сұрақ-тапсырмалары.

1.Заманауи бастауыш мектептін, мектеп жасына дейінгі ересек жастағы балаларға математикалық дамуына қоятын талаптары.

2.Математиканы үйретудің мазмұны мен әдістеріндегі сабақтастыққа сипаттама беріңіз.

3.Математиканы оқытуда мектепке дейінгі ұйым мен мектеп жұмысындағы ұйымдастыру формасының сабақтастығың неден көруге болады.

4.Бірінші сыныпта математиканы оқуға балалардың дайындығының көрсеткіштерін атаңыз.

5. Мектепке дейінгі ұйым мен мектеп арасындағы математиканы оқытудағы сабақтастық жұмысының жоспарын құрастырыңыз.