Кәсіпорында қаржылық жоспарлауды жетілдіру бағыттары

3.2 Кәсіпорында қаржылық жоспарлауды жетілдіру бағыттары.

Мақсатты кешенді бағдарламалар бойынша шығындардың тиімділігін анықтау кезінде жалпы тиімділіктен басқа жеке шаралар мен тапсырмалардың тиімділігі де есептелінеді. Мұнда жалпы тиімділік көрсеткіштері нәтиже алудың және шығындарды жұмсаудың есептік мерзімдеріне негізделе отырып, анықталады. Соңғы өнім - халық шаруашылығының соңғы өнім өсімінің элементі болып табылатын, сол мақсатты кешенді бағдарламалар бойынша құндық және табиғи көріністегі бағдарламаның ақырғы өнімінің бағдарламаны жасауға кеткен толық (ілеспелі салаларды ескергендегі) шығындарға қатынасы тиімділіктің маңызды көрсеткіші болып табылады.

Шығындардың жалпы және салыстырмалы экономикалық тиімділігінің есептері жоғарыда көрсетілген қорытынды көрсеткіштерімен шектелмеуі тиіс. Шығындардың экономикалық тиімділігін жан-жақты негіздеу және талдау, олардың тиімділігін арттыру жолдарын айқындау үшін қорытынды шешімді қабылдау кезінде алынатын нәтиженің жеке жақтарын сипаттайтын қосымша көрсеткіштерді пайдаланған дұрыс: еңбек өнімділігі, қор қайтарымы, меншікті күрделі салымдар, шикізат, материалдар, отын, энергияның үнемделуі, өндіріс шығындарының төмендеуі, әлеуметтік нәтижелер.

Экономикада бағаны реттеуді жүзеге асыру үшін жекелеген мемлекеттердің пайдаланатын тетігінің құрамы әркелкі болып келеді және ол салалардағы меншік нысандарының арақатынасына, қысқа және ұзақ мерзімдік әлеуметтік мақсаттарға, халықаралық экономикалық байланыстардың ұйымдастырылу дәрежесіне, ауыл шаруашылық өніміне баға белгілеудің американдық жүйесі өзінің «демократиялығы» және икемділігімен ерекшеленеді. Оның мәні фермердің ертеңгі күніне сенімділігін арттыруға негізделген. Әңгіме нарықтағы бағалар өзгерісінің жағымсыз үрдісі жағдайында фермерге табыстың ең аз мөлшердегі деңгейіне кепілдік беретін кепілдемелік бағалар жөнінде болып отыр. Мұндай кепілдік фермерлердің тауарлы-несиелік корпорацияларымен келісімшартқа отыруы кезінде де қамтамасыз етіледі. Тауарлы-несиелік корпорациялар фермерлерден кепілдемелік бағалар бойынша өнім қабылдай отырып, оларды белгілі бір сомадағы (өнім көлемі х баға) несиемен қамтамасыз етеді. АҚШ-тың осы тәжірибесін Қазақстан жағдайында да қолдануға болар еді.

Шаруашылық қызметтің негізгі көрсеткіштерінің өсу деңгейінің тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін және қаржылық дағдарыс жағдайынан шығу үшін кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсартуға бағдарлама жасап шығару керек.

Басқару жүйесінде басқарудың мақсаттылық (мақсатты-бағдарламалық), стратегиялық, маркетингтік, дивизионалдық, сызықтық, функционалдық және басқа да түрлерін ұтымды үйлестіре отырып жүзеге асырған жөн.

Компанияның бюджеті - белгілі бір уақыт аралығында кәсіпкерлік қызметтің барлық аспектілерін қамтиды және тұтастай алғанда кәсіпорын үшін және оның бөлімшелерінің әрқайсысы үшін аға басқару белгілеген компанияның мақсаттары мен саясатын көрсеттін жоспары. Кәсіпорын жоспарлау жүйесіндегі қаржылық басқару стратегиясының элемент жоқ сияқты. Сондықтан ол бақылау құрылымында осы элементті енгізу және басқару процесін автоматтандыру арқылы бюджеттік басқару жүйесін іске асыру үшін қажет. Жүйесін қалыптастыру бойынша жұмыстар мынандай кезеңде іске асырылуы қажет:

-       Қаржы құрылымы жобалау.

-       Бюджет жүйесінің жобалау.

-       Ішкі есеп саясатын әзірлеу.

-       Даму жоспарлау жүйесі.

-       Талдау жүйесін дамыту.

-       Реттеу.

Жай ғана объектілерді және есеп нысандарын дамыту үшін жеткіліксіз болып табылады. жоспарларының процесі - оның барысында басшылардың ұжымдық процесі түзетіледі, бекітілді.

Бұл жоспарының оңайлатылған нұсқасы. Басқарудың нақты талаптарын ескере отырып, рәсім оңай немесе қиын болуы мүмкін.Бюджеттеу жүйесін тығыз есепке алуға байланысты. Бухгалтерлік есеп - бұл, ең алдымен, ақпаратты жинау және сақтау жүйесі болып табылады. Ал осы кезеңде негізгі міндеті толымдылығын және дұрыстығын ескерілетін деректер, сондай-ақ кәсіпорынның қызметкерлері арасындағы беру шығындарды азайтуды қамтамасыз ету болып табылады.

Мерзімінен бұрын өтеу жағдайда клиенттерге жеңілдік ұсынылғандығын пайдасына маңызды аргумент компания бір уақытта фактісі дебиторлық, бірақ қаржыландыру көлемін ғана емес, төмендетуге қабілетті болып табылады, яғни, қажетті капиталдың сомасы. Жеткізуші борышқа қызмет көрсету, сондай-ақ уақытша бос қаражатты пайдалану мүмкіндігі пайда жоғалуына қажеттілігіне байланысты шығындарды көтереді.

Қайта қаржыландыру мақсатында дебиторлық берешектің факторинг нысаны пайдаланылады.

Факторинг - сауда операцияларын қаржыландыру үшін жол, комиссионер төленуге сомасының аванс қабылдау, дебиторлық берешекті сатып, және белгіленген мерзімде төлем төлеу. Осы комиссары оларға төлемеу мүмкіндігі, оның ішінде сатып алынған шоттар, байланысты барлық коммерциялық тәуекелдер қабылдайды.

Қазіргі заманғы факторинг, компаниялар, коммерциялық қарыздар теріс аспектілерін көмектеседі. Продюсер факторингтік арқасында айналым капиталын алады.

Басқару органдарының ұйымдық құрылымы бәсеке қабілетті басқару жүйесінің қалыптасу негізін құрайды, әрі басқару есебі мәліметтері негізінде, анықталмаған жағдайда субъектілердің мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес басқару функциялар кешенін жүзеге асыруға және басқару шешімдерін жасап шығаруға, сондай-ақ сыртқы орта факторларының өзгеруіне қарсы тұруға қабілетті ұйымдаса байланысқан элементтер жиынтығын көрсетеді.

Негізінен ұйымдық жобалаудың ең маңызды міндеттері болып келесілер есептелінеді:

-       басқарудың ұйымдық құрылымын тиімді ету;

-       қызметкерлермен жұмыс уақытын қолдану және еңбек жағдайымен қоса жұмысты орындау технологиясын жетілдіру;

-       қызметтің ақпараттық және құжаттық қызмет көрсетілуін дамыту және ұйымдастыру мен есептегіш техникамен бөлімшелерді жарақтандыру.

Кәсіпорынды ұйымдық құрылымдардың иерархиялық деңгейі мүмкіндігінше аз болып, басқару нормаларының талаптарын қанағаттандыру керек. Сонымен қатар персоналдар саны мен ұтымды ресми байланыстары болуы керек. Нақты осындай құрылымдырда функцияларды оптималды етіп тарату сақталады да, олардың шектен тыс асуы мен шашырандылығы секілді мәселелер орын алмайды. Негізінен ұйымдық құрылымдарды құрудың негізгі әдістерінің қатарына салыстыру және ұқсастыру, эксперттік бағалау, ұйымдық-экономикалық модельдеу және тағы басқаларды жатқызуға болады.

Әдетте ұйымдық жобалаудың мынадай түрлерін ажыратады: